Enerji Verimliliği Nedir?

Enerji verimliliği nedir sorusunun en kısaca cevabı; yaşam, hizmet ve üretim kalitesini düşürmeden ürün ya da birim miktarı başına düşen enerji tüketiminin azaltılmasıdır. Ayrıca enerji verimliliği nedir dendiğinde; üretimde ve/veya iş gücünde herhangi bir azaltma yapılmadan; mevcut olan enerjiyi en doğru şekilde kullanmaktır. Yani enerjiyi israf etmemektir de diyebiliriz. Aynı işi mevcutta kullanılandan daha az enerji kullanarak yapmak veya kullanılmakta olan aynı enerji ile mevcut durumdakinden daha çok iş yapmaktır ibaresi de enerji verimliliği nedir sorusuna cevap olabilmektedir. Enerjinin gereksiz kullanımını tespit ederek bu gereksiz kullanımı minimuma indirmek veyahut da tamamen ortadan kaldırmak için yapılan çalışmaların tümüdür. Enerji verimliliği nedir araştırması yaparken enerji verimliliğinin hiçbir şekilde enerji arzının azaltılması veya kısıtlanması anlamına gelmediğini unutmayın. Enerji verimliliği nedir sorusunun bir cevabı da kullanılan enerjinin miktarının değil de; ürün başına tüketilen enerjinin miktarının azaltılmasıdır.

Enerji verimliliği enerji kaynaklarının üretimden başlayarak tüketime kadar her derecesinde hem en verimli ve hem de israf etmeyecek şekilde kullanılmasını belirtmektedir.  Dolayısıyla enerji verimliliği nedir sorusu enerji tasarrufunu da kapsayan bir sorudur.

Ülkemizde üretimi yapılan birçok ürün, bina ve ev, verimsiz olması sebebiyle ihtiyaç duyulan enerjiden daha fazla enerji kullanmaktadır. Faydası açısından enerji verimliliği nedir derseniz, fazla harcanan enerji nedeniyle oluşan israf ve enerji maliyetlerini ortadan kaldırmanın en önemli ve basit yollarından biridir. Beraberinde iklim değişikliğiyle savaşmanın, havanın temiz olabilmesinin, işletmeler açısından iyileştirmelerin daha karlı olabilmesine fayda sağlamasının en makul yöntemleri arasındadır.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ NASIL SAĞLANIR?

Enerji verimliliği çalışmaları öncelikli olarak kullanılan enerji tüketim değerlerinin ölçülmesiyle başlar. Ölçülen bu tüketim değerlerinin analizi yapılarak, enerjide tasarruf sağlanabilecek ve/veya verimlilik artışı yapılabilecek noktalar belirlenerek uygulamaya geçilmesi sağlanır. Enerjinin kullanıldığı her alanda enerji verimliliği nedir sorusuna cevap bulabilmek mümkündür. Enerji verimliliği;

1. Elektrik, gaz, ısı, buhar hava vs gibi enerji kayıplarını önleyerek,
2. Üretim kapasitesini düşürmeden enerji talebini azaltmak amacıyla yüksek teknoloji kullanarak,
3. Enerji kaynaklarında daha verimli olanlarının kullanılarak,
4. Enerjinin geri kazanımı uygulamalarıyla
5. Endüstriyel süreçlerin gelişmiş ileri düzeyde olmasıyla sağlanabilmektedir.

MESKENDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ NASIL SAĞLANIR?

Peki ya meskende enerji verimliliği nedir sorusuna gelecek olursak, meskenler için bulundukları iklim bölgelerinde, dış duvar yalıtımı enerji verimliliğini sağlamaktadır. Aynı iklim bölgesinde bulunan iki binaya farklı kalınlıklarda yalıtım yapılması ile bir binanın diğer binaya oranla enerji performansı daha fazla olacaktır. Makul seviyelerde yalıtımın arttırılmış olması enerji kaybını azaltacaktır.

Meskenler üzerinde bulunan çatıların yalıtımının artırılması kışın ısınmış olan iç havayı muhafaza eder. Akabinde enerji kaybını azaltmış olur.

Pencere ve kapılar için iç ortamın havasını dışarıya sızdırılmaması için çift cam ve ısıcam kullanımıyla ısı kaybı azaltılabilir. Binalarda vs. kullanılacak olan mekanik sistemler örnek olarak standart kombi yerine yoğuşmalı kombi kullanılması yakıt kullanımını azaltacaktır.

Merkezi ısıtma sistemleri için yenilenebilir enerji kaynaklarını kömür ve doğalgaz yerine tercih edilmesi verimliliği artırmaktadır.

Havalandırma için gereken hava ihtiyacı doğal yöntemlerle giderilmelidir. Hava kalitesi makul düzende tutulmalı ve basınçlı havalandırma cihazlarında boşta çalışma azaltılmalı, süreli olarak kaçak olma ihtimaline karşın kontroller yapılmalıdır.

Evlerde kullanılmakta olan elektronik cihazların A enerji sınıfı olmalarına özen gösterilmelidir. Soğutma işlemi için kullanılmakta olan cihazlar olması gerekenden fazla kullanılmamalı ve dış ortam 30℃’den daha az sıcaklıkta olmalıdır. Kullanım için en makul sıcaklık 24℃ sabit kalmalıdır. Evlerin mimari tasarımları enerji verimliliği standartlarına uygun olmalı, binanın tüm gün güneş altında ne kadar sürede ve açıda olduğu dikkate alınmalıdır.

Elektrikli Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği Nedir?

Enerji verimliliği nedir sorusunun cevabını ararken beyaz eşyalarımızın da elektrik tüketimi karşımıza çıkacaktır. Beyaz eşyalarımızı seçerken fiyatlandırılmasına dikkat ederiz ama bunun yanında bu eşyanın enerji tasarrufuna da dikkat etmeliyiz. Enerji verimlilik oranı yüksek olan elektrikli cihazlar enerji verimlilik oranı en düşük olan cihazlardan yaklaşık %60 daha aza enerji tüketimi yapmaktadır.

Enerji verimliliği nedir araştırması yaparken enerji verimlilik sınıfı, aldığımız elektronik cihazın enerji verimliliğinin cihaz açısından ne kadar başarılı olabildiğini belirtmektedir. Elektrikli aletin etiketinde bulunan enerji verimlilik sınıfı harfler ile belirtilmektedir. Enerji verimlilik sınıf olarak en verimli sınıf A sınıfı olarak belirtilmektedir. Alfabeye göre ilerlediğimizde enerji verimliliği azalır. Aynı zamanda enerji verimlilik sınıfı olarak + işaretiyle belirtilen A sınıflarında en çok + işareti olan sınıf en verimli sınıftır. Enerji verimlilik sınıflarının enerji tasarrufu etme oranlarına göre sıralanışı; A+++,A++,A+, A, B, C,D,E,F,G. Ancak artık elektrikli cihazların çoğunda ‘’D’’ sınıfından daha düşük düzeyde cihaz üretilmemektedir. Bütçe dostu olan yüksek enerji verimlilik sınıflı elektrikli cihazlar bir o kadar da çevre dostudur. Aşağıda bazı enerji tasarrufu örnekleri ve evde uygulanabilecek tasarruf tedbirleri yer almaktadır.

Buzdolabı

Elektriğin verimli kullanılması için yapılması gerekenlerin başında beyaz eşya seçimi gelmektedir. Buzdolabı seçimi yaparken tükettiği enerji düşük fakat enerji sınıfı verimli bir buzdolabı seçilmelidir. Enerji verimliliği düşük ‘G’ sınıfı yerine maksimum verimlilikte olan ‘’A++’’ sınıfı tercih edilmelidir. Kapasitesi geniş ve büyük olan buzdolapları fazladan enerji harcar bu yüzden ihtiyacımıza göre buzdolabı almak her zaman daha akıllıca bir seçim olacaktır. Buzdolapları için enerji verimliliğinin yanı sıra enerji tasarrufu da yapılabilmektedir. Buzdolabının sıcaklık değerlerini ayarlar iken kullanım kılavuzunu dikkate almalıyız. Buzdolabını fırın radyatör vb. ısı yayabilecek eşyalardan 30 cm kadar uzakta tutmalıyız. Buzdolabının ızgarası yılda 1 defa en az temizlenmeli ve hava akışını engellemeyecek şekilde içerisinde malzemelerin soğuğu tutması için olabildiğince doldurulmalıdır. Uzun süre açık tutulmamalı ve içerisine sıcak yiyecekler konulmamalıdır. Paketlenen ürünlerin fazla ambalajla kapatmamalıyız aşırı buzlanma olursa enerji kaybı da çok fazla olacaktır. Buzlanmaya karşı buzdolaplarının içerisi de düzenli aralıklarla temizlenmelidir.

Çamaşır Makinası

Evlerimizde kullandığımız çamaşır makineleri dikkatli kullanıldığında normal kullanımda 15 kW/saat tüketilen enerji 9 kw/saat’ e kadar düşürülebilir. Çamaşır makinesi seçimi yaparken Enerji verimlilik sınıfı ‘’A’’ olan ve kullanımımıza göre en makul yıkama kapasitesine sahip çamaşır makinelerini seçmeliyiz. İhtiyacı az olan bir ailenin gereğinden fazla kapasitede çamaşır makinesi kullanması hem su hem de enerji israfına yol açacaktır. Çamaşır makinesini çalıştıracağımız zaman tam kapasite doldurmalı tambur ile çamaşırlar arasında yaklaşık 20 cm mesafe bırakılmalıdır.

Çamaşırları yıkarken az miktarda ki çamaşırları ekonomik programa atmamız gerekir ve aynı zamanda fazla olması gereken kadar deterjan koymalıyız. Bu yapılan günlük eylemler enerji tasarrufunu da beraberinde getirecektir. Çamaşırların fazla köpürmesi yıkamayı zorlaştırır ve makineyi tekrardan durulamak için çalıştırmaya teşvik eder. Çamaşırları kurutmak için açık havada asılması hem kıyafetlerin ömrünün kısalmasına engel olur hem de kurutma makinesi kullanımının önüne geçer.

Çamaşır makineleri için Enerji sınıflarına göre Ortalama Tüketim değerleri (Yaklaşık haftada 5 saat) çalışma varsayılarak oluşturulmuş.

B Enerji sınıfı olan bir çamaşır makinesi, A++ enerji sınıfında olan bir çamaşır makinesinden, yıllık yaklaşık 146 kWh daha fazla elektrik harcar.

Bulaşık Makinesi

Bulaşık makinelerinde ise en düşük verimde olan makine sınıfı ‘’G’’ Sınıfı bulaşık makineleridir. ‘’D’’ sınıfı bulaşık makineleri ‘’G’’ sınıfı makinelere göre daha verimli çalışsa da yeterince enerji verimliliği sağlayamamaktadır. ‘’A’’ sınıfı bulaşık makineleri bu diğer enerji sınıfı makinelerden çok daha verimli çalışmaktadırlar. Enerji tasarrufunu sağlayabilmek için alınan önlemler beraberinde enerji verimliliğine yol açmaktadır.  Bulaşık makineleri elde yıkamaya göre çok daha az su tüketimi ve elektrik tüketimi yapar. Bulaşık makinelerini mutfaklarımıza yerleştirirken sıcak havanın makineye teması olmayacak şekilde yeterli uzaklıkta konumlandırmalıyız. Bu enerjinin daha verimli harcanmasına büyük bir katkı sağlayacaktır. Bulaşıklarınız eğer az kirliyse mutlaka ekonomik devirde ve süre bakımında kısa aynı zamanda da sıcaklık derecesi düşük programlarda yıkamalısınız. Bulaşıkları makineye yerleştirmeden önce yapmamız gereken durulamak yerine yemek kalıntılarını yeterli şekilde sıyırmak gerekir.

Elektrik Süpürgesi

Elektrik süpürgesi seçimi yaparken de enerji verimliliği nedir sorusu göz önünde bulundurulmalıdır. Emiş gücü benzer olan fakat enerji verimliliği için elektriği az harcayan bir model tercih edilmelidir. Su haznesi bulunan elektrik süpürgeleri torbası bulunan süpürgelere göre çok daha verimli çalışmakta olduğu için seçimimiz su haznesi bulunan süpürgeler olmalıdır. Torbalı süpürgeler su haznesi bulunan süpürgelere göre daha az verimlidir. Düzenli bir şekilde hazne veya torba kısmını boşaltarak temizlik yapılırsa çok daha verimli bir emiş gücüyle elektrik süpürgesini kullanabiliriz.

Televizyon, Vcd/Dvd Gösterici Ve Müzik Seti

Bazı elektronik eşyalarımızı beklemede bırakırız bu durumdaki elektronik eşyalar enerji tüketimine devam etmektedir. Devam eden bu enerji tüketimi normalde bu cihazları çalıştırdığımızda tükettiğimiz enerjinin %5’ini kadarını harcamamıza neden olur.

Ütü

Enerji verimlilik oranı yüksek olan ütülerin özellikleri; şebekeye uygun kullanıma sahip olması, düşük kurulu gücü olması ve buhar uyumlu ayarı olması, buhar kapasitesinin oldukça fazla olması, termostat ayarının bulunması, kendiliğinden kireç tabakasını temizleyebilmesidir.

Elektrikli Su Isıtıcaları

Suyu ısıtabilmek için kullandığımız gazlı ocaklarımız her zaman su ısıtıcılarından enerji verimlilik oranı %50 daha fazladır. Sıcak su kullanımı için bazı depolarda ve tesisat sistemlerinde oluşabilecek ısı kaybını önlemek amaçlı ısı yalıtımı yapılabilmektedir. Su ısıtıcılarının (termosifon, şofben)  kullanım yerlerine uzaklıkları yaklaşık 6 m olmalıdır. Bu ısıtıcıların bazıları için sıcak ve soğuk su hatlarına takılan vanaların tek yönlü olması önemlidir. Su başlıklarının ayarlanabilir debili olması su ve enerji tüketimini en aza indirecektir. Duş alma esnasında da bu başlıklar sayesinde 50-100 litre arası sudan enerji tasarrufu etmiş oluyoruz.

Elektrikli Isıtıcılar

Kısa zamanda ısınmak amacıyla gerekli olan ihtiyaç için pratik olarak kullanılan elektrikli ısıtıcılar diğer ısınma türlerine göre çok daha fazla elektrik tüketimi yaparlar. Elektrikli ısıtıcıları mümkün oldukça kullanmamaya özen gösterilmelidir. Olması gereken sıcaklığa ulaştığında kendi kendine sönebilen termostat içeren cihazlar tercih edilmelidir.

Elektrikli ısıtıcının amper değeri prizin bağlandığı sigorta amperinden düşük olmasına dikkat edilmelidir. Dolayısıyla cihazda oluşabilecek herhangi bir kısa devre durumunda elektrikli ısıtıcının bağlandığı sigorta devreyi açabilir. Elektrikli ısıtıcıların devrilme ihtimaline karşı kendini kapatabilen elektrikli ısıtıcıları seçmeliyiz.

Klima

Klimanın kurulacağı alanın geniş olması durumunda her zaman ısı transfer yüzey alanı geniş olan klimalar seçilmelidir. Klimadan gelen sıcak veya soğuk havanın homojen bir şekilde dağılmasını sağlayan klimalar tercih edilmelidir. Evlerimizde ve ya işyerlerimizde bulundurduğumuz klimalarımızın termostatlı olmasına özen göstermeliyiz. Kış aylarında klimaların soğutmak için gereken sıcaklık olabildiğince yüksek, yaz aylarında ise klimalarda ısıtma için gereken sıcaklık olabildiğince düşük olması gerekir. Klimaların çalıştığı esnada bulunduğunuz yerde kapılar ve pencereler kapalı olması, Eğer bu şekilde olmaz ise dışarıdan içeriye hava girişini önleyebilecek perdeler vs kullanılmalıdır. Kış aylarında klimayı olabildiğince ısıtma gereksinimi için kullanmamalı, yazın ise klimanın dış ünitesinin güneş ışığına doğrudan temasından kaçınılmalıdır. Klimaların filtreleri düzenli periyotlarla temizlenmelidir. Filtrelerin tıkanması durumunda hava akışını ve klimanın çalışma fonksiyonlarını etkiler ve fazladan elektrik israfına neden olur.

Elektrikli Fırınlar ve Ocaklar

Tüm elektrikli cihazlarda olduğu gibi fırın ve ocak satın alacağımız zaman enerji verimlilik sınıfı ‘’A’’ ve bu sınıfın üstü olan verimlilik sınıfları tercih edilir. Yüksek verimlilikte ve ısı yalıtımı bulunan ocaklar seçilmelidir. Fırında yemek pişirilirken fırın kapağı sıklıkla açılmamalıdır ve gerekli olmadıkça ön ısıtma işlemi yapılmamalıdır. Fırın kapağı her açıldığında sıcaklık 25-30 derece civarında düşer bu da gereksiz elektrik israfına neden olur. Mikrodalga fırınlar normal fırınlara göre çok daha tasarrufludur. Bu tasarrufun önemi ısıtma süresine dayanmaktadır. Mikrodalga fırınlarda yemeği ısıtmak için gereken süre 2-3 dk, yemeği pişirmek için gereken süre ise 10-15 dk olduğu için normal fırınlara göre çok daha kısadır. Bu durumda elektrik israfı da minimum düzeyde olur.  Kulandığımız elektrikli fırın ve ocakları yemek pişirme sürecinin bitmesine yakın kapatırsak var olan sıcaklığıyla pişmeye bir süre daha devam edecektir ve bu da elektrik tasarrufu yapmak için bir seçenektir. Fırında pişirdiğimiz yemeği eğer cam veya seramik kaplarda pişiriyorsak fırın derecesini 15-16 derece daha düşürebiliriz, çünkü cam ve seramik kaplar ısıyı tutma özelliğine sahiptirler. Ocak kullanarak yemek pişiriyor isek mutlaka kapağını kapalı olarak pişirmeye özen göstermeliyiz. Bunun nedeni ise Kapağı açık pişen yemeklerde enerji israfı çok daha fazla olmaktadır. Ocakta yemek pişirirken düdüklü tencere gibi bazı basınçlı tencerelerin kullanılması zaman ve enerji açısından tasarruf sağlar.

Saç Kurutma Makinesi

Saç kurutma makinesi kullanılmadan önce kesinlikle havlu ile bir miktar kurutmalıyız. Saçlarımızı daha önceden havluyla kurutmamız saç kurutma makinesinin çalışma süresini azaltır. Normalde ise saç kurutma makinesinin 15 dakika gibi bir süre çalışması demek 3 saat süresince 75 watt’a sahip bir ampulün çalışması demektir. Saçlar kurutulurken bilinenin aksine sıcaklık düşük tutulmalıdır.

SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ NASIL SAĞLANIR?

Enerji verimliliği nedir sorusunu araştıran sanayi işletmelerinde, farklı sektörlerde yapılan enerji kontrol çalışmaları neticesinde endüstriyel işletmeler ve sanayi tesislerinin %95 oranında enerji tasarrufu %5-40 aralığında yapılması muhtemeldir. Daha önemlisi ise endüstriyel işletmeler ve sanayi tesislerinin yatırım olmayan veya az yatırımlı olan tedbirlerin uygulanmasıyla minimum %10 kadar tasarruf sağlayabilmesidir. Bunun sonucunda enerji tasarrufuna ve enerji tüketimine ne kadar önem verilmesi gerektiği öngörülmektedir. Bu nedenle yapılan bazı enerji verimliliği çalışmalarının özeti Tablo 1’de gösterilmektedir.

Ayrıca buna ek olarak basit işletme önlemleri ile anayi kuruluşlarında yer alan ısıtma, soğutma, kazan, buhar, basınçlı hava, fırın sistemleri, aydınlatma, elektrik motorları gibi sistemlerde aşağıda yer alan uygulamaları da yaparak enerji verimliliği sağlamak mümkün olmaktadır.

• Isıtma ve soğutma yapılırken kapı ve pencerelerdeki hava sızıntılarını ve sık sık aç-kapa yapmayı önlemek
• Termostatları en düşük konfor sıcaklığında kullanmak
• Isı değiştiricileri temiz tutmak ve bakımlarını zamanında gerektiği gibi yapmak
• Klima sistemlerinde yer alan hava taşıyıcı kanalların sızdırmazlığını sağlamak
• Buhar kazanlarındaki ısı transfer yüzeylerinin temizliğini muntazaman yapmak/temiz tutmak
• Buhar ve sıcak su hatlarında ve vanalardaki ısı yalıtımının durumunu kontrol etmek, buhar kaçaklarını önlemek
• Kompresörlerin giriş havasının kuru, serin ve temiz olmasını sağlamak
• Filtreleri sık sık temizlemek ve gerektiğinde değiştirmek
• Fırın yüzeyleri ve sıcak hatların yalıtımını sağlamak
• Motorlara düzenli olarak bakım onarım yapmak
• Motorlarda DHS kullanmak
• Eski tip verimsiz lamba, balast ve armatürleri verimli ve tasarruflu olanlar ile değiştirmek
• Lamba, armatür ve çatı ışıklarının temizliğine dikkat etmek
• Gün ışığının yeterli olduğu durumlarda ya da odaların kullanılmadığı zamanlarda ışıkları kapatmak
• Eski tip manyetik balastları yeni tip elektronik balastlarla değiştirmek
• Elektrik kesintilerine karşı sistemi koruyacak bir back-up jeneratörü kullanmak
• Boruları, flanşları ve vanaları izole etmek ve bu izolasyonları düzenli olarak kontrol etmek
• Mümkün ve uygun yerlere buhar kapanları yerleştirmek
• Birim yakıt tüketimlerini sürekli olarak kontrol ve takip etmek
• Pompalarda boru çaplarını kayıpları en aza indirecek şekilde seçmek
• Pompa fanları ve fan rotorlarını gövdede çalışabilecek en büyük çapta seçerek iç kaçakları önlemek
• Baca gazındaki yanmamış yakıt seviyesini sürekli olarak kontrol etmek
• Kompresör motorlarını start-stop yerine değişken hız sürücüsü sistemleriyle kontrol etmek
• Kullanılan enerjinin üretiminin de yapılmasını sağlamak (Çatı GES vb. uygulamalar ile)

Şirketimizin sanayi ve ticarethanelerde uyguladığı Çatı GES örneklerine link üzerinden ulaşabilirsiniz.

Enerji Kullanımı İle İlgili Yaşanan Sorunlar

Enerji kullanımı yaşamımıza bir çok kolaylık ve imkan sağlasa da bazı konularda bir çok probleme yol açmaktadır. Enerji kullanımıyla çevre kirliliği, doğal kaynakların azalması, iklim değişikliği ve yüksek maliyet gibi sorunlar oluşabilmektedir. Enerjinin tüketilmesiyle birlikte dünyamız ve yerküre ısınmaya başlamış ciddi küresel boyutta çevresel sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Oluşan çevresel sorunlar örneğin; sağlık problemleri, ekonomik problemler, hava kirliliği ve katı sıvı ve gaz olan atıkların doğaya arıtılmadan bırakılması sonucu oluşan çevre kirliliğidir.

Bu temel sorunlar karşısında endüstriyel strateji planlamaları ve projelerde ‘’ sürdürülebilir gelişme’’ ön plana çıkmış ve yüksek önem kazanmıştır. Bu durumda hayatımızı kolaylaştıran enerji kullanımımızdan vazgeçemeyeceğimiz için şuursuzca yapılan enerji tüketimini minimuma indirmemiz en doğrusu olacaktır. Bunu da enerji kaynaklarının verimli kullanımıyla sağlayabiliriz.

Enerji Verimliliği Neden Önemlidir?

Enerji verimliliği nedir sorusundan sonra gelen soru da enerji verimliliğinin önemi sorusu olmaktadır. Enerji tüketimine bağlı olarak oluşan ekonomik ve çevresel sorunların çözümünde; enerji verimliliği oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Artan dünya nüfusu ve artan tüketim ihtiyaçları sebepleriyle gittikçe artan sanayileşme, enerji kullanımının da git gide artmasına sebep olmaktadır. Fakat hiçbir kaynağın evrende sonsuz olmadığı gibi enerji kaynaklarımız da maalesef ki sonsuz değillerdir. Bu sebeple olacak ki enerji verimliliği ve enerji tasarrufu global platformlarda kendine oldukça geniş bir yer bulmaktadır. Bu durum ülkelerin kendilerine enerji verimliliği eylem planları yapmasını zorunlu hale getirmektedir. İş böyle olunca da enerji kullanan tüm kurum ve kuruluşlar verimlilik artırıcı ve enerji tüketimini iyileştirici çalışmalar yapma ihtiyacı hissetmektedirler.

Enerji Verimliliği Kanunu

Enerji verimliliği nedir araştırması yaparken karşımıza çıkan bir diğer şey de Enerji Verimliliği Kanunu olmaktadır. Bu kanun en temelde; var olduğu toplumdaki enerji bilincinin daha da geliştirilmesine ve yenilenebilen enerji kaynaklarından mümkün olan en fazla şekilde faydalanılmasını sağlamaya yönelik olarak; uygulanması gereken usul ve esasları kapsamaktadır.

Enerji Verimliliği Kanun’un amacı ise; başta çevrenin korunması amacıyla; kullanılan her türlü enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımı sırasındaki verimliliğin mümkün olan en yüksek seviyeye getirilmesidir. Enerji Verimliliği Kanunu sayesinde; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından kararlaştırılıp yayımlanan Enerji verimliliği çalışmaları yardımıyla ülkemizin enerji yoğunluğunun bu yıl, 2011’e göre yaklaşık %20 oranında azaltılması hedeflenmektedir. Diğer bir deyişle milli gelir başına tüketilen enerjinin düşürülmesi hedeflenmiştir de diyebiliriz. Bu hedefin anlamı; aynı miktar ve çeşitte enerji kullanımı ile daha da fazla üretim sağlamaktır. Ayrıca bu durumla; enerji yatırım ihtiyaçlarımızı ve enerjide yaşadığımız ithalat bağımlılığını azaltıp, buna ek olarak da temiz bir çevrenin sağlanması ve korunmasına da önemli katkılarda bulunması hedeflenmiştir. Enerji verimliliği konusunda hedeflere ulaşmak için; toplum, birey, sanayi temsilcileri vb. milletçe hepimizin bu çabaya destek vermesi büyük bir önem arz etmektedir. Kullanılan enerjinin kapsamını değiştirme amacıyla her birimizin yapacağı en ufak katkı bile oldukça önemli sonuçları tetikleyebilecektir.

Enerji verimliliği politikaları en temelde 02.05.2007 tarih ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’na dayanır. Enerjinin üretiminde, iletiminde ve dağıtımında, akabinde ise binalarda, endüstriyel işletmelerde vb. tüketim noktalarında, ulaşımda vb. enerjinin olduğu her alanda enerji verimliliğinin artırılması ve desteklenmesine yönelik; ayrıca da toplumda enerji bilincinin geliştirilmesine ve de yenilenebilir enerji kaynaklarından mümkün olan en yüksek düzeyde yararlanılmasına yönelik uygulanması gereken ve/veya uygulanacak olan usül ve esasları kapsamaktadır.

5627 Sayılı Verimliliği Kanunu Kimler İçindir?

Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik belirlenen önlemlerin uygulanması sonucunda; özellik veya görünümleri kabul edilemez oranda değişecek sanayi alanlarında, kararlaştırılan kullanım süresi 2 yılın altında olan yerlerde, ibadet yeri olarak kullanılan yerlerde, toplam kullanım alanı 50 m² nin altında olan binalarda,  yılın 4 ayından daha az süre boyunca kullanılan yerlerde, koruma altındaki bina veya anıtlarda ve tarımsal binalar ve atölyelerde, bu kanun için istisna durumu söz konusudur. Bu tip yerler bu kanunun kapsamı dışında tutulmaktadır. Aşağıda bu kanunun 7. Maddesinde yer alan uygulama örnekleri yer almaktadır;

Madde 7: Uygulamalar:

1. Endüstriyel işletmeler tesislerinde çalışan personeller arasından bir/birkaç enerji yöneticisi görevlendirir.
2. Toplam inşaat alanı minimum 20.000 m² olan veya enerji tüketimi 500 TEP/YIL ve bunun da üzerinde olan ticarî veya hizmet binalarının yönetimleri ile kamu binalarının yönetimleri; (yönetimin bulunmadığı durumlarda bina sahipleri kastedilecektir) enerji yöneticisi görevlendirir veya dışarıdan enerji yöneticiliği hizmet alır.
3. Enerji yöneticilerinin ve/veya enerji yönetim birimlerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin uygulanması gereken usül ve esaslar; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmelik üzerinden belirlenir.
4. Enerji tüketimi 50.000 TEP/YIL ve üzeri olan kamu dışındaki endüstriyel işletmelerde; enerji yöneticisinin sorumluluğunda bir enerji yönetim birimi kurulur.  Organizasyonlarında kalite yönetim birimi bulunan işletmeler; bu kalite yönetim birimlerini;  enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilmektedir.

Enerji Kaynakları ve Enerjinin Verimliliğinin Artırılmasına Dair Yönetmelik

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından; 2008 yılında enerji kaynakları kullanımı ve enerji verimliliğinin artırılmasını temel alan bir yönetmelik yayımlamıştır.  Bu yönetmelik;  Enerji Verimliliği Kanunu’nun hakkıyla uygulanabilmesi için gereken yaklaşım ve prosedürleri belirlemekte olup, 2011 yılında yapılan önemli değişiklik ve güncellemeler ile yenilenmiştir.

Bu Yönetmeliğin amacı ise; enerji israfının önlenmesi, enerjinin mümkün olan en etkin ve verimli şekilde kullanılması, enerji maliyetlerinin ekonomik yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için; hem enerji kaynaklarının hem de enerjinin kullanımı sırasında verimliliğin artırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Aşağıda bu yönetmelikte belirtilen önlemlere ilişkin bazı örnekler yer almaktadır.

Enerji Yönetimi ve Verimlilik Artırıcı Önlemler

• Tüm şirket, kurum ve kuruluşlarda, enerji yönetimi konusunda hedef ve öncelikleri belirten bir enerji politikasının oluşturulması,
• Buralarda bulunan enerji yönetici/yöneticilerinin ve/veya enerji yönetim birimlerinin şirketin organizasyon şemasındaki yerleri ile yetki, görev sorumluluklarının tanımlanması,
• Ayrıca yukarıda bahsedilen bu yetki görev ve sorumlulukları; yazılı kurallar şeklinde kullanım yerlerinde yayımlayarak ilgili kurum, kuruluş ve şirketlerde bulunan tüm çalışanların ve enerji yönetimi faaliyetleri ile ilgili tüm personelin bunlardan haberdar edilmesi,
• Enerji tüketim alışkanlıklarının mevcut olduğu durumdan daha da iyileştirilerek gereksiz ve bilinçsiz enerji kullanımının önüne geçilmesi,
• Çalışanların bu konudaki bilgi ve bilinç düzeyini arttırmak amaçlı eğitim programlarının düzenlenmesi,
• Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerinin izlenmesi, bakım ve kalibrasyonlarının gerektiği zamanlarda yapılması,
• Enerji tüketiminin ve bu tüketimden kaynaklanan maliyetlerinin izlenerek değerlendirmeler yapılması ve periyodik raporlar hazırlanması

ENERJİ VERİMLİLİĞİ HİBE VE DESTEKLERİ

Enerji verimliliği bir diğer deyişle enerjinin verimli kullanılması ülkemizde oldukça destek alan bir faaliyettir. Gerek KOSGEB olsun gerekse Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen destekler sayesinde hem Kobilere hem de Sanayi kuruluşlarına enerji verimliliği konusunda büyük teşvikler sunulmaktadır.

KOSGEB’in yürüttüğü bu destek programının amacı; KOBİ’lerin enerji verimliliği konusunda mevcut durumlarını belirleyerek, sorunları ve ihtiyaçların bulunması, bunlara ilişkin gerekli stratejilerin oluşturulması, mevcut kapasitelerinin geliştirilmesi ve buna ilişkin ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Yıllık enerji tüketimleri 10-99 TEP arasındaki ve 100-500 TEP arasındaki işletmeler için olmak üzere iki ayrı destek tasarımı yapılmıştır. Bunların detayları ise aşağıdaki şekildedir;

Yıllık Enerji Tüketimi 10-99 TEP Aralığındaki İşletmelerde;

Kobilerin; EVD şirketlerinden veyahut Etüt Proje Sertifikasına sahip kişiler ile Enerji Sistemleri Mühendisliği mezunu kişilerden ve de Enerji Yöneticisi sertifikasına sahip kişilerden alacakları motor etüdü hizmeti ile almış oldukları bu etüt hizmeti akabinde varılan karar veya kararlarla; değiştirilmesi önerilen motor değişimi giderlerine verilmesi planlanan destek tutar ve limitleri aşağıdaki şekildedir;

Yıllık Enerji Tüketimi 100-500 TEP Aralığındaki İşletmeleride;

Bu tüketim miktarına sahip KOBİlerin sanayi alanında yetkilendirilmiş olan EVD şirketlerinden alacakları enerji etüdü hizmeti ile bu etüt sonucunda yapılması önerilen uygulamalara ilişkin giderlerin karşılanmasına ilişkin destek limit ve tutarları ise aşağıdaki şekildedir;

İşletmelerin ilk aşamada yapması gerekenler sırayla aşağıdaki şekildedir;

Belirlenen tedarikçilerden enerji etüt hizmetini ve/veya elektrik motorlarını alıp sonuç raporunu da KOSGEB tarafından hazırlanan yazılım üzerinde oluşturarak ve onaylatmalıdır. Sonuç Raporu KOSGEB tarafından onaylanan işletmeler ilgili ödemeye ilişkin talepte bulunabileceklerdir. İlgili işletmelere elektrik motorları veya enerji etüt hizmetleri için belirlenen üst limitler dahilinde destek ödemesi yapılacaktır.

İşletmelerin ikinci aşamada yapması gerekenler ise sırayla aşağıdaki şekildedir;

İşletmeler; ancak Sonuç Raporunda yer alan öneriler kapsamında elektrik motorları değişimi ve/veya verimlilik artırıcı giderleri kendileri karşıladıktan sonra ödeme talebinde bulunabileceklerdir. Bu giderlerin tespiti KOSGEB Uygulama Birimi tarafından gerçekleştirilecektir. Akabinde belirlenen üst limitler dahilinde ilgili işletmeye KOSGEB Uygulama Birimi tarafından destek ödemesi yapılacaktır. İşletmeler bahsedilen hizmetlerin tamamını Destek Programı için başvurularını yaptıktan sonra program süresi içerisinde almalıdırlar.

Elektrik Motorları Etüt Hizmetini ve/veya Enerji Etüt Hizmetini Kimler Verebilir?

Program kapsamında etüt hizmeti sağlayıcılarına KOBİ Bilgi Sistemi (KBS) üzerinden yetki verilmesi için; aşağıdaki tabloda yer alan niteliklere sahip kişiler/işletmeler KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı Etüt Hizmetleri Hizmet Sağlayıcı Başvuru Formu ile İlgili Başkanlık birimine başvuru yapmalıdır.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Enerji Verimliliği Destekleri

Programın temel amacı işletmelerin enerji verimliliklerinin maksimuma çıkartılmasını sağlamaktır. Bu amaçla da Verimlilik Artırıcı Projeler (VAP) ve Gönüllü Anlaşmalar başlıkları altında iki adet alt program uygulanacaktır.

• Her iki program için de başvuru yapmak isteyen işletmelerin sahip olması gereken ön şartlar; başvuru tarihi itibariyle Bakanlık veri tabanında kayıtlı olmalarıdır. Buna ek olarak da; enerji yöneticisi sertifikasına sahip bir personelini enerji yöneticisi olarak görevlendirmeleri ayrıca son 3 yıla ait yıllık toplam enerji tüketimleri ortalamasının da asgari 500 TEP olması gerekmektedir. Tüm bu verilerin de veri tabanına girilmesi gerekmektedir. Ayrıca TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardına göre Türk Akreditasyon Kurumu (TAK) tarafından akredite olmuş veya TAK tarafından kabul edilen kurumlarca akredite olan kuruluşlarca verilmiş belgelerinin olması, eğer yoksa da bu belgeyi almak için müracaatta bulunulmuş olduğuna dair belgeyi sunmaları gerekmektedir.
• Verimlilik Artırıcı Projeler; temelde işletmelerde yaşanan verimsizliklerin, kayıpların ve enerji atıklarının önüne geçmek amacıyla alınması gereken önlemlerin uygulanması amacıyla verilmektedir.
• Bu kapsamda sadece maksimum 5.000.000 TL (KDV hariç) bütçeli ve yatırımın geri dönüş süresi 5 yılı geçmeyen projeler desteklenmektedir. İlgili destek miktarı ise proje bedelinin % 30’u kadardır.
• Daha önce destekleme kararı alınmış veya uygulaması devam eden projeler dahil olmak üzere; firma başına en fazla 5 adet proje başvurusu yapılabilecektir. Uygulaması tamamlanan ve Bakanlığa bildirilen projeler ise bir önceki maddede belirtilen rakama dahil değildir.
• Verimlilik artırıcı projeler temel olarak sistem, ekipman, kojenerasyon sistemi ve atık ısıdan elektrik üretimi sistemlerini kapsamaktadır.

Uygulamasına başlanmış olan projeler, üretilen ısı/elektriği satma amaçlı projeler, leasing yöntemiyle yapılan projeler, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı projeler, kapasite artışı ve yeni tesis kurulumuna yönelik projeler, yakıt dönüşümüne yönelik projeler, ikinci el ekipmanlar, taşıt alımına yönelik projeler ile belirlenen kriterlere uymayan diğer projeler kabul edilmeyecektir.

Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP) başvurularında; yıllık 1.000 TEP ve üzerinde enerji tüketen işletmeler için uygulanacak kriterler ise aşağıdaki şekildedir;

• Sadece tahmin edilen yatırım tutarı 500.000 TL ve üzeri olan ayrıca yatırımın geri ödeme süresi iki yıl ile beş yıldan arasında (2 yıl dahil ancak 5 yıl hariç) olan verimlilik artırıcı proje (VAP) başvuruları kabul edilmektedir.
• Elektrik motorlarının daha verimlisiyle değiştirildiği projelerde; etiket gücü 11 kW ’ın altında kalan motorlar için ilgili başvurular kabul edilmeyecektir. Ancak diğer süreçlerden birinin bir parçası olup sistem içinde değerlendirilen veya DHS ile kontrol edilmekte olan motorlar için bu koşul aranmayacaktır.
• Isı yalıtımı ve aydınlatmaya ilişkin projeler ise kabul edilmeyecektir.
• Ayrıca yukarıdaki kriterler yıllık enerji tüketimi 500 TEP ve üzeri ile 1.000 TEP’in altında olan işletmeleri kapsamayacaktır.
• Gönüllü Anlaşmalar adı altındaki desteklerde ise ilgili işletme; 3 yıl içinde referans enerji yoğunluğunu ortalama olarak minimum % 10 oranında azaltmayı taahhüt edecektir.
• İşletmelerin işletmeye alındığı tarih itibariyle 5. yılını doldurması üzerine referans enerji yoğunluğunun hesaplanamaması durumunda ise son 3 yıldaki enerji yoğunluklarının ortalaması dikkate alınacaktır.
• Gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren işletmenin, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin %30’ desteklenecek olup bu tutar; 1.000.000 TL’yi geçmeyecektir.
• Anlaşma döneminin bitiminden önce ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı belgesi olmayan işletmelere herhangi bir ödeme yapılmayacaktır.

Kimler Yararlanabilecek?

Esas faaliyet alanı elektrik üretimi olan, üretim lisansına sahip tüzel kişiler dışında kalan, yıllık toplam enerji tüketimleri asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) olan ticaret ve/veya sanayi odasına bağlı veher türlü mal üretimi yapan yani imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmeler yararlanabilecektir.

Enerji Verimliliği ile ilgili Sıkça  Sorulan Sorular

İlginizi Çekebilir: Enerji Kaynakları Nelerdir?