Solar Enerji

Yatırım Teşvik Belgesi Nedir?

Yatırım Teşvik Belgesi yatırımın şekil ve şartlarını gösteren yatırımın bu şekil şartları doğrultusunda tespit edilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilmesi durumunda kayıtlı destek unsurlarından istifade imkanı tanıyan, başka bir ifadeyle tasarrufları yatırıma dönüştürmek amacıyla, üst seviye teknolojileri kullanarak bölgeler arası dengesizlikleri azaltmak, istihdamı artırmak ve uluslararası rekabet gücünü artırmak amacıyla yatırımların devlet tarafından desteklenmesini amaçlayan bir belgedir.6322 Sayılı kanuna tabidir.

Yatırım Teşvik Belgesi’ni Kimler Alabilir?

    • Kamu kurum kuruluşları, genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, Tüm Belediyeler, İl Özel İdareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları yüzde elliyi geçen kurum ve kuruluşlar
    • Kamu kuruluşu vasfındaki meslek kuruluşları,
    • Dernekler ile vakıflar,
    • Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri başvuru yapabilir ve yatırım teşvik belgesi alabilir.Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, iş ortaklıkları, kooperatifler ile

Yatırım Teşvik Belgesi için Hangi Kuruma Başvuru Yapılır?

Yatırım Teşvik Belgesi başvuruları için  Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne elektronik ortamda E-TUYS adlı web tabanlı uygulama kullanılarak müracaat edilir. Ayrıca nitelikli elektronik imza sertifika sahibi olan ve yetkilendirme başvurusu talebi bakanlık tarafından onaylanmış kişi ve kişiler E-TUYS denilen sistem aracılığıyla yatırım teşvik işlemlerini yürütmek için sisteme erişebilir. Yetkilendirilenler tarafından E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanlar doldurulur ve istenen belgeler E-TUYS üzerinden elektronik ortamda yüklenerek yapılmaktadır. Başvuru sürecinin başlangıcında yatırımcılar adına E-TUYS vasıtasıyla işlem yapacak kullanıcı veya kullanıcılarının yetkilendirilmesi oluşturmaktadır. Yatırım Teşvik Sistemine başvuru yapacaklar yetkilendirme için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına müracaat etmek zorundadırlar.

Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi (E-TUYS)

Yatırım teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin tüm müracaatlar ile yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları şirket ve şubeler tarafından Bakanlığa yapılan bildirimler Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından yönetilen E-TUYS üzerinden yapılmaktadır.

Yetkilendirme talepleri için başvuru belgeleri yine aşağıda yer alan Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi Yetkilendirme İşlemi Başvuruları çerçevesinde Kayıtlı Elektronik Posta adresi ile Bakanlık KEP adresine gönderilir.

e tuys üzerinden yatırım teşvik belgesi nasıl alınır
e tuys üzerinden yatırım teşvik belgesi nasıl alınır

Yatırım Teşvik Belgesi Çıkarılması için Gerekli Belgeler Nelerdir?

  • Yatırımcıyı, temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerin imzalı müracaat dilekçesi.
  • Yatırımcıyı temsile ,ilzama yetkili kişilerin ait noter tasdikli imza sirküleri, kamu kurumları ve şahıs şirketlerinin ile gerçek kişilerin imza beyannamesi gereklidir.
  • Bakanlığa yapılacak müracaatların, dört yüz TL tutarındaki meblağın Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi ait hesaba yatırıldığına dair makbuz veya dekont,
  • Firmanın son ortaklık yapısını gösterir Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi örneği gereklidir.
  • Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Portal Sistemi üzerinden doldurulacak olan ithal makine teçhizat listesi, bu listeye ait başvuru numarası (GTİP Numarası – Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu kısaltmasıdır.
  • 3/10/2013 tarih ve 28784 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konularında Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan Karara ilişkin yazı,
  • Teşvik belgesi talebinde bulunulmadan önce yatırımın karakteristiğine bağlı olarak ilgili mevzuatı gereği diğer kamu kurum ile kuruluşlarından alınması gereken Kapasite Raporu ve belgeler gereklidir.
  • Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım konusu ile ilgili olarak sektörel, mali ve teknik analizlerin yanında onuncu madde de belirtilen kriterlerin her birinin yerine getirildiğini teşvik eden bilgi, belge, hesap ve tabloları içeren fizibilite raporu.
  • Yatırımın sektörüne ayrıca büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Bakanlıkça talep edilebilecek diğer bilgi ve belgelerin tamamı
  • Tüm sayfaları yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce imzalı ve kaşeli yatırım bilgi formu ve taahhütname ile makine ve teçhizat listeleri gereklidir.

Yatırım Teşvik Belgesinde Yetkilendirme Başvurusu Nedir?

E-TUYS bağlantısı ile işlem yapacak kişilerin kullanıcı açılarak yetkilendirilmesi için yapılan işlemdir.Yetkilendirme genellikle vekaleten bir teşvik firması veya yatırımcıyı temsilen gerçek bir kişi aracılığı ile teşvik işlemlerinin gerçekleştirilmesi adına yapılmaktadır.

Yetkilendirme Başvurusu Nasıl Yapılır?

  • Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı web sitesi adresinde Destekler ve Teşvikler başlığı altında Yatırım Teşvik Sistemleri başlığı altında teşvik sistemine ilişkin diğer bilgiler ile birlikte Yetkilendirme Dokümanları” sayfanın alt kısmında yer alır.
  • Bu alanda yer alan Dilekçe, Taahhütname ve Yetkilendirme Formu belgeleri bilgisayara yüklenir.
  • Dilekçe, Taahhütname ve Yetkilendirme Formu yatırımcının KEP adresi üzerinden Bakanlığın ilgili birimi olan Teşvik Uygulama Ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne ait sanayiveteknolojibakanligitesvikuygulama@hs01.kep.tr KEP adresine iletilir.
  • Yetkilendirme tamamlanınca yetkilendirilen kişiye e-posta gönderilir.
  • Bakanlık web sitesi adresinde E-Hizmetler sayfasında Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü” kutucuğu üzerinden talep ettiği işlemi seçerek devam eden ekranda E-Devlet üzerinden sisteme girişi gerçekleştirir.
  • Sisteme girilir ve Yatırımcı Bilgileri Kılavuzu aracılığıyla firma bilgileri güncellenir.
  • Sistem üzerinden aktivasyon onaylandıktan sonra, Teşvik Belgesi Kılavuz aracılığıyla teşvik belge başvurusu yapılır.
  • Başvurular yalnızca KEP aracılığıyla olmaktadır.. Gönderici KEP adresi mutlaka firmaya ait olmak zorundadır.
  • Kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcıları ile , KEP ile ilgili tüm mevzuat, sıkça sorulan sorular ve diğer hususlara aşağıda linki paylaşılmış olan, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun internet sayfasındaa ulaşılır.
  • Bir firma birden fazla kişiye yetki verebilir, bir kişi birçok fazla firma için işlem yapmak üzere yetki alabilir.
  • Firma yetkilisi şirket içinden veya dışarıdan elektronik imza sahibi herhangi bir kişiyi E-TUYS kapsamında firması adına işlem yapmaya yetkilendirebilir.
  • Taahhüt başında bilgilerin girildiği tarihler yazılır. Yetkilendirme bitiş tarihi ise firmanın isteğine göre istenilen herhangi bir tarih olarak belirlenebilmektedir. Sınır yoktur. Taahhüt bitiş tarihi yetkinin sona ereceği tarih olduğundan boş bırakılamaz mutlaka doldurulmalıdır.
  • Taahhütnamede yer alan yetkili yeni kimlik belgesi formatına göre iki bölümden sadece birini doldurulmalıdır..
  • Başvuru formlarında tüm imzaların firma imza yetkilisine, kimlik ve diğer bilgiler ise yetkilendirilecek kişiye ait olmalıdır. Yetkilendirilecek kişinin formlarda imzalayacağı herhangi bir yer yoktur.
  • Yetkilendirme başvurusu bir veya birçok kişi için aynı zamanda yapılabilirse-TUYS taahhütnamesi ,kullanıcı yetkilendirme formu yetkilendirilecek tüm kişiler için tek tek düzenlenir. Taahhütnamenin geçerli olacağı süre taahhütnamede mutlaka belirtilmelidir.

Yetkilendirme Başvurusunda Sunulan Evraklar Nelerdir?

  • Yatırımcıyı temsile yetkili kişi veya kişilerce imzalı müracaat dilekçesi,
  • Yatırımcıyı temsile yetkili kişi veya kişiler için düzenlenmiş imza sirkülerinin aslı veya noter onaylı örneği,
  • Yatırımcıyı temsile yetkili kişi veya kişilerce imzalanarak Bakanlık internet sayfasındaki “E-İmza Uygulamaları” bölümünde yer alan örneğe uygun ve Türkçe olarak her bir kullanıcı için noterde düzenlenmiş taahhütnamenin aslı (Yurt dışında düzenlenmesi halinde taahhütnamenin, ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş olması gerekir).
  • Bakanlık internet sayfasındaki “E-İmza Uygulamaları” bölümünde yer alan örneğe uygun ve yatırımcıyı temsile yetkili kişi veya kişilerce imzalanmış Kullanıcı Yetkilendirme Formu.

Yatırımcının E-TUYS’ta Tanımlanması ve Yetkilendirme Onayı Nasıl Gerçekleşmektedir?

Yetkilendirme başvurusu üzerine, yatırımcıya ait bilgilerin E-TUYS’ta tanımlanmasını ve sunulan belgelerin usulüne kontrolünü müteakip, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından E-TUYS aracılığıyla onay işlemleri başlatılır. Usulüne uygun olmayan başvurular işleme alınmaz.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye yetkilendirme talebinin sonucunu yetkili kullanıcının beyan ettiği elektronik posta adresine bildirir. Bakanlık, ulaşmayan bildirimlerden sorumlu değildir. Kullanıcı yetkilendirmeyi en geç 30gün içinde, web sitesinde yer alan E-TUYS’ta Yatırımcı ve Ortak Listesi elektronik ortamda doldurur ve kaydetmek zorundadır.

Bakanlıkça teşvik talep edilen tüm belgeler E-TUYS üzerinde elektronik ortamda sisteme yüklenecektir. Sisteme her türlü belge veya evrak eksiksiz bir şekilde muhafaza yükümlülüğü ve denetime karşı sorumluluğu, müracaat tarihinden itibaren 10 yıl boyunca yatırımcıya olacaktır. Yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek ithal ve yerli ve teçhizat  teminlerinde, alımı gerçekleştirilecek her bir makine ve teçhizat için alım yapılmadan önce kullanıcı tarafından E-TUYS üzerinden kullanım kılavuzunda belirtilen şekilde işlem başlatılması gerekirse E-TUYS sistemi  oluşturulan ve düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi onaylandığında yatırımcı bağlı bulunduğu Vergi Dairesi’ne başvurarak KDV istisna yazısını almalıdır.

Yetkilendirme başvurusu üzerine, yatırımcıya ait bilgilerin E-TUYS’ta tanımlanmasını ve sunulan belgelerin usulüne uygunluğunun kontrolünü müteakip, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından E-TUYS aracılığıyla onay işlemleri başlatılır. Usulüne uygun olmayan başvurular işleme alınmaz.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, yetkilendirme talebinin sonucunu, kullanıcının beyan ettiği elektronik posta adresine bildirir. Genel Müdürlük, ulaşmayan bildirimlerden sorumlu değildir. Kullanıcı yetkilendirmeyi müteakip en geç 1 ay içinde, Bakanlık internet sayfasında yer alan E-TUYS’ta “Yatırımcı” ve “Ortak Listesi” alanlarındaki bilgileri elektronik ortamda doldurur ve kaydeder. Genel Müdürlükçe, işlemin sonuçlandırılmasını müteakip yatırımcı tarafından beyan edilen elektronik posta adresine bildirimde bulunulur.

Başvurunun ikinci aşaması ise yatırım teşvik belgesine ilişkin her türlü müracaatın elektronik ortamda alınmasının sağlanmasıdır. Bakanlıkça teşvik belgesi için talep edilen tüm belgeler E-TUYS üzerinde elektronik ortamda sisteme yüklenecektir. Sisteme yüklenen her türlü belge veya evrak eksiksiz bir şekilde muhafaza yükümlülüğü ve denetime karşı sorumluluğu, müracaat tarihinden itibaren 10 yıl boyunca yatırımcıya ait olacaktır. Yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek ithal ve yerli makine ve teçhizat  teminlerinde, alımı gerçekleştirilecek her bir makine ve teçhizat için alım yapılmadan önce kullanıcı tarafından E-TUYS üzerinden kullanım kılavuzunda belirtilen şekilde işlem başlatılması gerekir. E-TUYS sistemi üzerinden oluşturulan ve düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi onaylandığında yatırımcı bağlı bulunduğu Vergi Dairesi’ne başvurarak KDV istisna yazısı (belgesi) almalıdır.

Yatırım Teşvik Belgesinin Süresi Ne Kadardır?

Yatırım Teşvik Belgesi süresi 3 yıldır.  3 yıl içinde yatırım tamamlanmazsa eğer Teşvik Belgesi süresinin yarısı kadar yani 18 ay ek süre daha hakkınız vardır. Yatırım Teşvik Belgesi başvuru tarihinden önce veya Yatırım Teşvik Belgesi süresi dolduktan sonra yapılan harcamalar Yatırım Teşvik Belgesine dahil edilemez.

Yatırım Teşvik Belgesi Hangi Amaçlarla Verilir?

  • Cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığını azaltmak içim yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılmasına yönelik,
  • Teknolojik fayda sağlayan yüksek ve orta yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi amacıyla,
  • Az ve çok az gelişmiş bölgelere sağlanan yatırım desteklerinin artırılması,
  • Bölgesel gelişmişlik farklılıklarnın azaltılması amacıyla,
  • Destek faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması amacıyla,
  • Kümelenme çalışmalarının desteklenmesi.

Kümelenmeye Yönelik Yatırımlar Nelerdir ve Hangi Ayrıcalıklar Sağlanmaktadır?

Organize sanayi bölgelerinde (OSB) gerçekleştirilecek yatırımlar ile endüstri bölgelerinde(EB) gerçekleştirilecek imalat sanayine yönelik yatırımlar

Aynı sektörde faaliyet gösteren en az 5 gerçek veya tüzel kişinin ortağı olduğu yatırımcı tarafından gerçekleştirilecek ve ortak faaliyet gösterilen alanda entegrasyonu sağlayacak yatırımlar bu kapsamda olup, Vergi İndirimi ve Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği açısından bir alt bölgede uygulanan oran ve sürelerde söz konusu desteklerden yararlanırlar.

Yatırım Teşvik Belgesinin Sağladığı Destekler Nelerdir?

  • Alınacak makine ve ekipmana KDV İstisnası Belgesi her yatırıma sağlanır.
  • İthal edilecek makine ve ekipmana Gümrük Vergisi Muafiyeti Belgesi her yatırıma sağlanır.
  • Vadeli ithalatla temin edilecek makine ve ekipmana KKDF İstisna Belgesi her yatırıma sağlanır.
  • Vergi İndirimi: Gelir veya kurumlar vergisinin, yatırım için öngörülen katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli olarak uygulanmasıdır.
  • Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının bakanlıkça karşılanmasıdır.
  • Faiz Desteği: Kullanılan yatırım kredisinin faiz veya kar payının belirli bir kısmı devlet tarafından karşılanır. Yatırım Yeri Tahsisi :Teşvik Evrağı düzenlenmiş yatırımlar için Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilmesidir.
  • Sigorta Primi Desteği: Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete kısmının bakanlıkça karşılanmasıdır.
  • Gelir Vergisi Stopajı Desteği: Teşvik belgesi kapsamı yatırımla sağlanan ilave istihdam için belirlenen gelir vergisi stopajının terkin edilmesidir. 8 yıl süreyle devlet tarafından karşılanır. Altncı Bölge olan cazibe bölgesi olarak belirtilen illerde yapılan yatırımlara sağlanır.
  • Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binaların 5 yıl süreyle emlak vergisinden muaf olması,
  • Yatırımlar için tahsis edilen arazilerin yatırım ile teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf tutulması,
  • Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen ile binalardan bina inşaat harcı alınmaması,
  • Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen ile yapı ve tesislerden belediyelerce alınması gereken harçların alınmaması,
  • Yatırım teşvik kapsamındaki yatırım için düzenlenen kağıtlara damga vergisi ve harç istisnası sağlanmaktadır.

Yatırım teşvik sisteminde 6 çeşit yatırım tanımlanmıştır. Teşvik sistemindeki yatırım cinslerinin tanımları aşağıdaki gibidir.

Yatırım teşvik sisteminde 6 yatırım tanımlanmıştır. Teşvik sistemindeki yatırım cinslerinin tanımları şunlardır.

Komple yeni yatırımlar Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa ve bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya mevcut tesisi ile altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır.

Modernizasyon Yatırımları Mevcut tesislerin üretim hatlarında ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizata

nihai ürünün kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.

Tevsi Yatırımlar Mevcut bir yatırıma üretim hatları veya makine ve teçhizat ilavesiyle kapasitenin artırılmasına yönelik olan ve mevcut tesis ile alt yapıyı bütün teşkil eden yatırımlardır.

Ürün çeşitlendirme ve Artırma Yatırımları Mevcut tesisler ile altyapı müşterekliği olan, aynı işletmede mevcut makine ve teçhizata yapılacak ilave yatırımla farklı bir ürün elde edilmesine yönelik yatırımlardır.

Entegre Yatırımları  Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut geriye entegre olmuş yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideden aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır

Sabit Yatırım Tutarı: Arazi-arsa, makine ve teçhizat ile diğer yatırım harcaması kalemlerinin toplamıdır.

Yatırım Teşviklerinden Nasıl Fayda Sağlanabilir?

Yatırım Teşvik Belgesi ile belirlenen yatırım teşviklerinden faydalanabilmek için desteklenebilir konularda ve sabit yatırım tutarlarında yatırım yapılması ve yapılacak yatırım için Bakanlıkça onaylanmış yatırım teşvik belgesine sahip olunması gerekmektedir. Yatırım teşvik belgesi düzenlenmemiş yatırımların teşvik tedbirlerinden faydalanması mümkün bulunmamaktadır.

Teşvik sistemi 4 ana gruptan oluşur.

  • Genel Yatırım Teşvikleri
  • Bölgesel Yatırım Teşvikleri
  • Stratejik Yatırım Teşvikleri
  • Proje Bazlı Yatırım Teşvikleri
Destek Unsurları
Destek Unsurları
Teşvik Destek Unsurları
Teşvik Destek Unsurları
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvikleri
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvikleri

Genel Yatırım Teşvikleri Nelerdir?

Teşvik edilemeyecek yatırım konularının dışında kalan tüm yatırım konularını kapsamaz.İki adet faydası bulunmaktadır.

Yatırıma konu olan makineler için devlete ödeyeceğiniz katma değer vergisi yeni teşviğe göre genel teşvik kapsamında vergiden muaf olur.Yatırımcıya büyük bir yük olan vergiler ödenmeden, yatırımcının daha az para öder ve yatırımını gerçekleştirmiş olur. Günümüz de firmalar için önemli olan unsurlardan bir tanesi düşük maliyet ile üretim yapıp başa baş noktasına erken ulaşabilmektir. Teşvik sisteminin sağladığı en büyük avantajlardan biri olan KDV İstisnası ile yatırım yapacak olan firmalara piyasaya karşı büyük bir rekabet avantajı sunmaktadır.

Teşvik konusu olmadığı özel olarak belirtilen yatırım konuları arasında bulunmayan tüm sektörler genel teşvik kapsamında bulunmaktadır.

KDV İstisna Yazısı ; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11-17. maddelerinde belirtilen KDV istisnası, kanunda belirtilen Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından verilen yatırım teşvik belgesi sahibi firmaların ödemek zorunda oldukları KDV tutarından muaf oldukları anlamına gelmektedir.

KDV İstisna Yazısı nasıl alınır?

E-TUYS sistemi üzerinden oluşturulan ve düzenlenen Yatırım Teşvik Belgesi onaylandığında, interaktif vergi dairesi üzerinden veya bizzat yatırımcının bağlı olduğu Vergi Dairesi’ne başvurarak KDV İstisna Yazısı alınabilmektedir. Bunun için aşağıdaki adımların izlenmesi gerekmektedir.

1- İnternet Vergi Dairesi web sayfasına kullanıcı giriş bilgileri girilerek sisteme giriş yapılır.Giriş yapılan sayfada çıkan menülerden KDV İADE İŞLEMLERİ sekmesi altında bulunan KDV İstisna Belgesi İşlemleri seçilir.  KDV muafiyet/istisna yazısı talebi oluşturabilmek için izlenecek işlem sıraları takip edilerek ilgili yazı için online olarak başvuru yapılmış olacaktır.

2- Açılan sayfada KDV istisna talebi oluşturmak için Yeni İstisna Belgesi Talebi seçeneği ile KDV İstisna işlemleri ile ilgili menüden sonra devam edilmesi gereken adımdır.

3- Açılan sayfada KDV İstisna Belgesi kodları kısmından Türü 9A Yatırım Teşvik Belgesi Sahibi Mükelleflere Verilecek İstisna Belgesi seçeneği seçilir.

KDV Muafiyet/İstisna yazısı başvurularında istisna kodları şunlardır.

  • 6A- Araçların Teslimine ve/veya İthaline İlişkin Verilecek İstisna Belgesi
  • 6B-Araçların Tadil, Onarım ve/veya Bakımına İlişkin Verilecek İstisna Belgesi
  • 6C1-Araçların İmali ve/veya İnşasında Kullanılacak İmal/İnşa Projesinde Yer Alan Mal ve Hizmetlerin Alımına veya İthaline İlişkin İmal/İnşa Edene Verilecek İstisna Belgesi (Bizzat İmal ve İnşa Edenler)
  • 6C2-Araçların İmali veya İnşasında Kullanılacak İmal/İnşa Projesinde Yer Alan Mal ve Hizmetlerin Alımına v ve/veya İthaline İlişkin İmal/İnşa Edene Verilecek İstisna Belgesi (Sipariş Üzerine Fiilen İmal ve İnşa Edenler)
  • 6D-Araçların İmali veya İnşasında Kullanılacak İmal/İnşa Projesinde Yer Alan Mal ve Hizmetlerin Alımına ve/veya İthaline İlişkin İmal/İnşa Ettiren Firmaya Verilecek İstisna Belgesi
  • 6D-Araçların İmali veya İnşasında Kullanılacak İmal/İnşa Projesinde Yer Alan Mal ve Hizmetlerin Alımına ve/veya İthaline İlişkin İmal/İnşa Ettiren Firmaya Verilecek İstisna Belgesi
  • 7D-Boru Hattıyla Taşımacılık Yapanlara Bu Hatların inşaat ile Modernizasyonuna İlişkin Verilecek İstisna Belgesi
  • 8B-Altın, Gümüş ve Platin ile İlgili Arama, Zenginleştirme Rafinaj Faaliyetlerine İlişkin Verilecek İstisna Belgesi
  • 9A-YATIRIM TEŞVİK BELGESİ SAHİBİ MÜKELLEFLERE VERİLECEK İSTİSNA BELGESİ
  • 10-3065 Sayılı Kanunu Bendi Uygulamasına İlişkin İstisna Belgesi
  • 13-3996 Sayılı Kanun’a Göre Yap-İşlet-Devret yada 3359 Sayılı Kanun ile 652 Sayılı Kararnameye Göre Kiralama Karşılığı Yaptırılan Projelerde KDV İstisnası Uygulamasına İlişkin Belge
  • 23B-Gübre Üreticilerinin Gübre İçeriğinde Bulunan Hammaddeleri Alımında Kullanılacak İstisna Belgesi
  • 26-Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerinin İnşasına İlişkin İstisna
  • 27-Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve Teçhizat
  • 28-İmalat Sanayiine Yönelik Yeni Makine ve Teçhizat Teslimlerine İlişkin İstisna pencerede ilgili alanlara girilerek onaylanır.

5- Onaylanan başvuru sonucunda bağlı olunan vergi dairesinden KDV İstisna Yazısı alınır.

KDV İstisnası Nasıl Uygulanır?

KDV İstisnası/muafiyetinden yararlanarak yatırım teşvik belgesi kapsamında düzenlenecek faturalarda yatırımcı firma adına düzenlenmiş olan Yatırım Teşvik belgesi E-TUYS sistem listeleri, KDV İstisna/muafiyet belgesi satıcı ve gümrük müşavirine iletilir. Düzenlenecek fatura kapsamında yerli ve ithal listelerdeki ilgili sıralar için sistem gerçekleştirme işlemleri yapılır. Sabit kıymetin belgede istisna kapsamına giren mallar arasında yer aldığı belirlendikten sonra KDV uygulamaksızın işlem yapılır.

KDV İstisna Yazısı Güncellemesi Nasıl Yapılır?

Yatırım teşvik çıkarıldıktan sonra yapılan KDV muafiyet belgesi üzerinde yapılacak olan yerli veya ithal liste revizelerinden olursa bakanlık birimlerine sistem üzerinden güncellenerek iletilir. Revize işlemleri tamamlandıktan sonra İnternet Vergi dairesi internet sitesine giriş yapılarak eski alınan KDV istisna/muafiyet belgesi başvurusu pasif konuma getirildikten sonra yeniden KDV istisna/muafiyet yazısı için başvuru yapılarak firmanın bağlı olduğu vergi dairesinden alınır.

  • KDV İstisna/Muafiyet belgesi başvurusu yapılırken karşılaşılacak hatalar;
  • İlgili yatırım teşvik belgesi bulunamadı: Başvuru yapılırken alınan bu hata genellikle 2021 yılında alınmış olan belgelerde karşılaşılmaktadır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı E-TUYS sistemi belge güncellemelerini vergi dairesine bildirmediğinden dolayı bu hata oluşmaktadır. İlgili hatanın giderilebilmesi için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı E-TUYS birimi ile irtibata geçilmesi gerekmektedir.
  • Yatırım Teşvik Belgesi makine listeleri bölümünde firmanın Serbest Bölgelerden temin edecekleri makineler için oluşturulan ithal makine listeleri varsa KDV istisna/muafiyet belgesi başvurusu yapmadan önce Gümrük kaydı oluşturması gerekmektedir. Yatırım teşvik belgesi İthal makine listesi üzerinde yapılacak olan her revize işlemlerinden sonra KDV istisna/muafiyet belgesi için internet vergi dairesi üzerinden yeni talep oluşturularak KDV istisna yazısı güncellenmesi gerekmektedir. Güncellenmemesi durumunda revize işlemi yapılan makine teçhizat için gümrük işlemleri sırasında revize edilen makine görüntülenememekte ve hata oluşmaktadır.

Yatırım Teşvikli Fatura Nasıl Düzenlenir?

Teşvik çıkarıldıktan sonra yatırımcı gerekli evraklarını ilgili satıcıya teslim eder.Yatırımcı için teşvikli fatura düzenlenir ve fatura üzerinde matraha KDV eklenmez. Teşvikli faturada KDV muafiyeti bulunduğu durumda faturanın teşvik kapsamında kesildiği belirtilen bir teşvik şerhi düşülmektedir.

Yatırım Teşvik Belgeli Mallara İlişkin KDV İadesi

Yatırım Teşvik Belgeli Yatırım Mallarına İlişkin Yasal Düzenlemeler

3065 sayılı KDV Kanunun 13 üncü maddesine eklenen (d) bendinde, yatırım teşvik belgesi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri katma değer vergisinden istisna edilmektedir.

Konu ile ilgili olarak KDVK 69, 72, 74 no.lu Genel Tebliğler ile istisna uygulamasının kapsamı belirlenmiştir

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında KDV İadesinde Yüklenilen KDV Hesaplaması

Katma Değer Vergisi Kanununun 26 Seri Numaralı Tebliğinin “M” bölümünde ayrıntılı olarak yapılan açıklamalarda; KDV Kanunu 32. Maddesinde sözü edilen teslim ve hizmetlerde yüklendikleri Katma Değer Vergisini öncelikle indirim konusu yapacakları, indirim ile giderilemeyen bir kısmın kalması halinde kalan tutarın iade hakkı doğuran işlemlere isabet eden bölümünü o dönemde iade edilecek Katma Değer Vergisi olarak dikkate alarak isteyebilecekleri belirtilmiştir.

Dolayısıyla iade miktarı iade hakkı doğuran işlemlerin bedeli ile Katma Değer Vergisi genel oranının çarpılması suretiyle değil, Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında yapılan satış bünyesi içinde dolaylı ya da direkt olarak yer alan Katma Değer Vergisinin, yani yüklenilen verginin iadesi ile sınırlıdır.

İade olarak talep edilecek tutar işlemin bünyesine giren vergi değil, Yatırım Teşvik Belgesi sahibi olan mükelleflere düzenlenen faturalardaki KDV’lerin toplamı olacaktır.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Yüklenilen KDV’nin Beyannamesi

Yatırım teşvik belgesinde yer alan makine ve teçhizat ithalatı edilmiş olması halinde istisna mahiyetindedir. İstisna kapsamına giren makine ve teçhizatı edenler, bu malların kazanımları dolayısıyla yüklendikleri KDV genel esaslara bağlı kalmak şartıyla indirim konusu yapacaklar, indirimin mümkün olmaması halinde ise nakden veya mahsuben iade olarak Beyanname üzerinde Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler kısmına, dahil olur Teslim ve Hizmet Bedelini, Hesaplanan ve aynı zamanda yüklenilen KDV tutarını beyan edeceklerdir.

KDV İade Aşamasında Vergi Dairesince İstenen Belgeler

 

1-Gelir İdaresi İnternet Ortamında Bildirilmesi Gereken Listeler

  • İndirilecek KDV Listesi
  • İndirilecek KDV Listesinin KDVİRA sistemi içerisinde fatura veri bilgilerine, Mükerrer Kayıt ve  İndirilecek KDV Listesi toplam tutarı ile ilgili dönemde indirim konusu yapılan KDV’nin uyumu konularına dikkat edilmesi gerekmektedir.
  • Yatırım Teşvik Kapsamında yapılan Satış Faturaları Listesi

2-Teşvik Belgesi Kapsamındaki Makine ve Teçhizat Teslimleriyle ilgili Belgeler

  • Yatırım Teşvik Belgesi ve Onaylı Eki(G.T.İ.P’li Global Liste)
  • İstisnadan yaralanmak isteyen yatırımcılar teşvik belgesini ve ekli listenin aslını Global Listeyle birlikte satıcıya veya gümrük idaresine ibraz ederek istisna uygulamasını talep edeceklerdir.
  • Teşvik Belgesinde İade talebinden bulunan firmayı ilgilendiren önemli hususlardan biride, ek listede (Global Liste) satıcının imza onayı bulunması ve düzenlenen fatura tarih/sayısı ve faturadaki malın cinsi/adedi ile listedeki malın cinsi ve adedinin bire bir uyumlu olmasıdır.
  • İstisna Kapsamından yararlanan mükellefler iade talebinden önce bu hususa dikkat etmeleri gerekir.
  • Makine ve Teçhizat İstisna Bildirim Formu
  • 69 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ekin dede bulunan Makine ve Teçhizat İstisna Bildirim Formunun düzenlenip, istisnadan yararlanacak firmanın imza/onayı ile birlikte daireye ibrazı önem arz etmektedir.

Teşvikli Malların Tesliminde İade Talebinden Bulunan Mükellefler İçin Önem Arzeden Diğer Hususlar

  • Yatırım Teşvik İstisnası kapsamında işlem yapan satıcılar , gümrük idareleri Yatırım Teşvik belgesinde satışını gerçekleştirdiği sabit kıymetlerin istisna kapsamına giren mallar arasında yer aldığını belirtmek durumundadır.
  • Ayrıca listenin uygun bir yerine satılan veya ithal edilen mal miktarını makine ve teçhizat tarih sayılı faturayla satılmıştır/ithali yapılmıştır. Şerhini koyarak imza ve kaşe tatbiki suretiyle onaylayacaklardır.
  • Şerh düşülen Global liste ve yatırım teşvik belgesinin birer fotokopisi belge sahipleri tarafından imza ve kaşe tatbik edilmek suretiyle onaylanarak satıcılara verilecetir.
  • Yatırımcılar yatırım teşvik belgesi ekli listelerde her bir makine,teçhizat için belirtilen miktardan fazla istisna kapsamında mal alamayacaktır. Satıcıların ibraz edilen listelerde şerhlere baker.
  • İadesi istenen Vergi, satış bünyesi içinde dolaylı ya da direkt olarak yer alan KDV ile sınırlıdır ,Pazarlama satış ve dağıtım ile Genel Yönetim Giderleri mahiyetindeki harcamalar niteliği gereği Teşvik Belgesi sahibi mükelleflerin belge kapsamında yapılan satışı yapılan mallarla direkt olarak ilişkili değildir.

İadesi istenen Vergi, satış bünyesi içinde dolaylı ya da direkt olarak yer alan Katma Değer Vergisiyle sınırlıdır ve Pazarlama satış ve dağıtım ile Genel Yönetim Giderleri mahiyetindeki harcamalar niteliği gereği Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında yapılan satışı yapılan mallarla direkt olarak ilişkili değildir.  Bu sebepten dolayı; KDV iade Talebinde bulunan mükellefin isteyeceği Katma Değer Vergisi hesaplanırken öncelikle Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında yaptığı satışla direkt bağlantılı girdilerle ilgili vergi hesaplaması yapılmaması, bununla beraber söz konusu malların bünyesinde yer almakla birlikte bu mallarla direkt olarak ilişkilendirilemeyen giderlerle ilgili olarak iadesi istenebilecek Katma Değer Vergisine pay verilmemesi, Pazarlama Satış ve Dağıtım ile Genel Yönetim Gideri kapsamındaki harcamalar nedeniyle yüklenilen vergilerin, Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında satılan mallara isabet eden kısmının hesaplanmaması ve mükelleflerin bu açıklamalar doğrultusunda iade talebinde bulunmaları iade sürecini hızlandıracağından önemlilik arz etmektedir.

Gümrük Vergi Muafiyeti Nedir?

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yurt dışından temin edilecek yatırım malı, makine ve teçhizat için belirlenen oranda/tutarda gümrük vergisinin ödenmemesi şeklinde uygulanır.

Bölgesel Teşvik Uygulamaları Nelerdir?

Ekonomik durumlarına göre 6 yatırım bölgede yer alan iller için belirlenmiş şartlarda ve sektörlerde yatırım yapılması durumunda KDV Muafiyeti, Gümrük Vergisi İstisnası, Vergi İndirimi, Sigorta Primi İşveren Desteği, Faiz Desteği, Gelir Vergisi Desteği, ile Yer Tahsisi destek unsurlarının sunulduğu teşvik uygulamasıdır. İller arasındaki gelişmişlik farkını azaltan ve illerin üretim ve ihracat potansiyellerini artırmayı hedefler.

İllerin gelişmişliklerine göre yardım yoğunlukları farklılaştırılmıştır. Desteklenen sektörler,illerin potansiyellerine göre  ekonomik ölçek büyüklükleri dikkate alınarak tespit edilmiştir. SEGE2017 çalışması esas alınarak 6 Bölgeye ayrılmış ve SEGE 2022 ilçe çalışması esas alınarak ilçe bazlı teşvik sistemi uygulamaya almışlardır.

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE)

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) politika, strateji ve kamu uygulamalarına girdi sağlamak amacıyla Türkiye’deki Düzey-2 bölgelerinin, illerin ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerini nesnel olarak ölçen ve karşılaştıran analiz çalışmalarıdır. Çalışmalarda, sosyo-ekonomik gelişmişliği ölçen değişkenler kullanılarak Düzey-2 bölgelerinin, illerin ve ilçelerin gelişmişlik düzeyleri istatistiksel tekniklerle analiz edilmekte ve söz konusu birimlerin gelişmişlik sıralaması ortaya konmaktadır.

İlçe SEGE Çalışmaları:

  • 1966-1981-1985-1996-2004-2017-2022

İl SEGE Çalışmaları:

  • 1969-1972-1980-1985-1991-1996-2003-2011-2017

Güncel SEGE çalışmaları İl SEGE-2017 ve İlçe SEGE-2022 çalışmalarıdır.

İl SEGE-2017
81 ili içeren İl SEGE-2017 çalışmasında sosyo-ekonomik gelişmişliği ölçen 52 değişken kullanılmıştır. Analizler sonucunda Düzey-2 bölgelerinin ve illerin endeks skorları ve sıraları belirlenmiş, skorlardaki doğal kırınımlara göre iller 6, Düzey-2 bölgeleri ise 4 gelişmişlik kademesinde gruplandırılmıştır.

İlçe SEGE-2022
973 ilçeye ait İlçe SEGE-2022 çalışmasında ise sosyo-ekonomik gelişmişliği ölçen 56 değişken kullanılmıştır. Analiz sonucunda, ilçelerin endeks skorları ve sıraları belirlenmiş, skorlardaki doğal kırınımlara göre ilçeler 6 gelişmişlik kademesinde gruplandırılmıştır.

SEGE 2017
SEGE 2017
İL SEGE 2017 Gelişmişlik Kademeleri Haritası
İL SEGE 2017 Gelişmişlik Kademeleri Haritası
SEGE 2022
SEGE 2022

İllerin gelişmişlik düzeyine göre desteklenen sektörler ve söz konusu sektörlere yönelik belirlenen asgari yatırım tutarının üzerindeki yatırımlar bölgesel teşvik uygulaması kapsamındadır. Yapılan çalışmalar neticesinde Türkiye gelişmişlik düzeyine göre altı ekonomik bölgeye ayrılmış olup, aşağıda hangi illerin kaçıncı bölge kapsamında değerlendirildiğine ilişkin tablo gösterilmektedir.

Yatırım Teşvik Belgeleri
Yatırım Teşvik Belgeleri

Bölgesel desteklerden yararlanabilmek için yatırıma konu faaliyetin Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 sayılı Karar’da yer alan sektörlerde ve bölgeler bazında değişen asgari yatırım tutarında olması gerekmektedir. Aşağıda bölgesel teşvik uygulamasında sağlanan destekler yer almaktadır.

Bölgesel Teşvik Belgesinde Sağlanan Destekler
Bölgesel Teşvik Belgesinde Sağlanan Destekler
Bölgesel Teşvik Belgesinde Sağlanan Destekler 2
Bölgesel Teşvik Belgesinde Sağlanan Destekler

Bölgesel Teşvik Uygulaması kapsamında desteklenecek olan yatırımların bulundukları ildeki bir organize sanayi bölgesinde yapılması durumunda, Vergi İndirimi ve  Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği bakımından bir alt bölge destekleri uygulanacaktır.

Bölgesel Teşvik Uygulamasında Bir Organize Sanayi Bölgesinde Yapılan Yatırıma Sağlanan Destekler
Bölgesel Teşvik Uygulamasında Bir Organize Sanayi Bölgesinde Yapılan Yatırıma Sağlanan Destekler
Kurumlar Vergisi Yatırım Teşvik İndirim Oranları
Kurumlar Vergisi Yatırım Teşvik İndirim Oranları

 İlgili Mevzuat;

15.06.2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın;

llerin Bölgesel Desteklerden Yararlanabilecek Sektörlerine İlişkin Sektör Numaraları numaralı dipnotuna 24.02.2022 tarihinde;

Elektrik Lisanssız faaliyet kapsamında ve bağlantı anlaşmasındaki anlaşma gücü ile sınırlı olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları ve rüzgâr enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları desteği sağlanmaksızın, 1ilk 3 bölgede gerçekleştirilmeleri halinde 4. bölgede uygulanan, 4., 5. ve 6. bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel desteklerden yararlanır. İfadesi eklenmiştir.

Yatırım Teşvik Belgesi;

GES ve RES yatırımlarında Yatırım Teşvik Belgesi alınabilmesi için, asgari sabit yatırım tutarının 1. ve 2. bölgelerde 3 milyon TL, 3.,4.,5. ve 6. bölgelerde ise 1,5 milyon TL olması ve en az 240 KW gücünü ihtiva etmesi, panellerin ve çelik konstrüksiyonun yerli üretici firmalardan temin edilmesi gerekmektedir.

Yatırımın Türü;

Bu tür yatırımlar işletmedeki diğer yatırımlardan bağımsız olarak gerçekleştirildiğinden T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Bakanlık) tarafından yatırım cinsi Komple Yeni Yatırım olarak değerlendirilmekte ve Komple Yeni Yatırım Teşvik Belgesi verilmektedir.

Yatırıma Katkı Oranı ve Vergi İndirimi Oranı:

Kararnamedeki ifadeye göre ilk 4 bölgede yapılan yatırımlar 4. bölge desteklerinden yararlanacağı için bu yatırımlarda yatırıma katkı oranı (yko) %30, vergi indirim oranı (vio) ise %70 olarak uygulanacaktır. 5. bölgede yko %40, vio %80, 6. Bölgede yapılacak yatırımlarda ise yko %50, vio %90 olarak uygulanacaktır. 4. ve 5. bölgenin osb’lerinde yapılacak yatırımlar bir alt bölgenin desteklerinden faydalandırılacaktır.

Kararnameye geçici 8. madde olarak 22.02.2017 tarihinde ilave edilen ve 2017-2022 yılları için uygulanan yatırıma katkı oranına +15 puan ilave ve vergi indirim oranının %100 olarak uygulanması, sadece imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu 15-37 arasında olan) yatırımlar için uygulandığından GES ve RES yatırımları bu kapsam dışındadır. Bu yatırımların Uluslararası Sektör Kodu yani US-97 kodu 40 olarak belirlenmiştir.

Kısacası bu yatırımlar için gerek yatırım döneminde gerekse yatırım döneminden sonra ilk 4 bölgede yatırıma katkı oranı %30 vergi indirim oranı ise %70 olarak uygulanması, yapılan yatırımın %30 una ulaşıncaya kadar Kurumlar Vergisi oranı %20 ise %20 yerine %6 olarak (%70 indirimli) uygulanması anlamına gelmektedir.

Yatırım Döneminde İndirimli Kurumlar Vergisi;

Kurumlar Vergisi kanununda ifade edildiği üzere, yatırım döneminden kasıt; yatırıma fiilen başlanılan tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından tamamlama vizesi yapılması amacıyla Bakanlığa müracaat tarihini içeren geçici vergilendirme döneminin son gününe kadar olan sürenin anlaşılması gerekmektedir. Bakanlık, Komple tüm Yatırım Teşvik Belgesi  ile olarak vermiş olduğu teşvik belgelerinin süresini üç yıllık verip, 2012/1 sayılı tebliğe istinaden %50 daha fazla süreye  yıla kadar uzatma imkânı olsa da, özellikle GES yatırımlarında yatırım dönemi çok kısa sürmektedir. Genellikle tüm yatırım süreci birkaç ayda tamamlanmaktadır.

Yatırımı tamamladıktan sonraki dönemlerde kalan yatırıma katkı tutarını 11 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğindeki esaslar dahilinde yeniden değerlemeye tabi tutarak kullanılmayan tutarı artırmanın da bir avantaj olduğu unutulmamalıdır.

Yatırımdan Elde Edilen Kazançlara İndirimli Kurumlar Vergisi;

Gerek yatırım döneminde gerekse yatırım döneminden sonra yatırımdan kazanç elde etmeye başlanıldığında, yatırımdan elde edilen kazancın ayrı olarak hesaplanarak bu tutara İndirimli Kurumlar Vergisi uygulanması gerekmektedir.

Önceki bölümlerde de belirtiğim üzere, Bakanlık GES ve RES yatırımlarına Komple Yatırım Teşvik Belgesi vermektedir. Komple Yatırım Teşvik Belgelerinde de yatırımdan elde edilen kazancın hesaplanması zorunlu olup, tevsi yatırımlarda olduğu gibi, hesaplanamıyorsa sabit kıymetlerin orantılanması imkânı bulunmamaktadır.

Bu yatırımlar enerji yatırımı olduğu için, yatırımdan elde edilen kazancın ayrı hesaplanması konusunda, yatırımdan elde edilen enerji tasarrufunun ve satışı halinde satış gelirinin toplamının kazanç olarak dikkate alınması, bu yatırım ile ilgili yapılan giderlerin (tamir, bakım, işçilik, amortisman vb) toplamının bu kazançtan düşülerek, net kazancın İndirimli Kurumlar Vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

GES Yatırımının Bölgesel Teşviklerden Faydalanabilmesi için Sağlaması Gereken Şartlar Nelerdir?

  • Komple yeni yatırım olması
  • 240 KW üstü kapasiteye sahip olması
  • Lisanssız faaliyet kapsamında elektrik üretimi yapılması
  • Yerli Panel kullanılması zorunludur.

Kimler başvurabilir?

Başvuru şartlarını taşıyan yatırım projesine sahip tüm şirketler bulunduğu sektör dikkate alınmaksızın başvuruda bulunabilir.

Hangi Bölgelerdeki Yatırımlar Desteklenmektedir?

Bölge ayrımı olmaksızın tüm bölgelerde yatırım desteklenmektedir. Yatırım, ilk 3 bölgede gerçekleştirilmeleri halinde 4’üncü bölge desteklerinden faydalanır. Diğer bölgeler kendi desteklerinden aynen faydalanır.

Başlıca Başvuru Evrakları Nelerdir?

  • İthal Liste
  • Yerli Liste
  • Vergi Levhası
  • SGK Borcu Yoktur Yazısı
  • ÇED Yazısı
  • Proje Tanıtım Dokümanı
  • Elektrik Dağıtım Firmasından veya TEDAŞ’tan Alınacak Proje Onayı
  • Bağlantı Anlaşması
  • Tek Hat Şeması
  • Yatırım Yapılacak Arsanın Tapusu Veya Kira Sözleşmesi
  • Yerli Panel Kullanıldığına dair Taahhütname

Hangi Harcamalar Desteklenmemektedir?

Yurt dışından temin edilecek güneş panelleri yatırım harcaması olarak kabul edilmemektedir.

24.02.2022 tarihi öncesinde düzenlenen YTB’ler bölgesel desteklerden faydalanabilir mi?

24/02/2022 tarihli ve 31760 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ” Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar”ın 6. maddesinde ” Lisanssız faaliyet kapsamında ve bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları ile rüzgâr enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları faiz/kâr payı desteği sağlanmaksızın, 1 inci, 2 nci ve 3 üncü bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde 4 üncü bölgede uygulanan, 4 üncü, 5 inci ve 6 ncı bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel desteklerden yararlanır.” hükmü yer almaktadır. Aynı düzenlemenin 8. maddesinde ise, bu hükmün, ilgili kararın yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Söz konusu hükümden hareketle, ilgili desteklerden 24/02/2022 tarihinden itibaren düzenlenecek YTB’ler yararlanabilecektir.

GES Yatırımları için asgari yatırım tutarı nedir?

1. ve 2. Bölgelerdeki yatırımlarda 3 Milyon TL, 3., 4., 5. ve 6. bölgelerdeki yatırımlarda ise 1 Milyon 500 Bin TL.

GES yatırımları için asgari tutar
GES yatırımları için asgari tutar

Destekler kapsamında yatırımın yaklaşık geri dönüş oranı nedir?

İlk dört bölgede % 49, beşinci bölgede % 59, altın bölgede ise % 69’dur.

Elektrikli araçlara ithalat izni

Teşvik sisteminde otomotiv yatırımcısına gümrük vergisiz ticari araç ve hibrit araç veya elektrikli araç ithalat izni yapıldı. Buna göre;

  • Hibrit ve/ veya elektrikli otomobil ya da ticari araca yönelik 100 bin kapasiteli ek veya yeni yatırım yapılması durumunda, teşvik belgesindeki sabit yatırım tutarının yüzde 20’si gerçekleşmesi şartıyla ilave kapasitesinin yüzde 2,5’i kadar ve motor hacmi 2500 santimetreküpe kadar otomobil veya brüt ağırlığı 5 tonu geçmeyen eşya taşımaya mahsus motorlu araç ithali izni verildi.
  • Yıllık 100 bin adet araç üretimi yapmaya yönelik yeni veya tevsi yatırımı devam edenler, yine sabit yatırımın yüzde 20’sini tamamlamak şartıyla motor hacmi 1600 santimetreküpe kadar gümrük vergisiz araç ithal edebilecek.
  • Yatırım belgesinde motor üretimi de söz konusuysa motor üretim kapasitesinin yüzde 15’i kadar daha silindir hacmi 1600 santimetreküpe kadar olmak üzere ilave otomobil ithal edilebilecek.

Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki Girişimlere Yönelik Teşvikler

Araştıran gelişrtiren Tasarım ve Yazılım geliştirme odaklı projeleri olan işletmeler, bir projesi olan ve henüz gelir ve kurumlar vergisine tabi bir işletme kurmayan Teknolojik Ürün Üretimi gerçekleştiren yatırımcılar söz konusu teşvikten yararlanabilir.

OECD Yüksek Teknoloji Sınıfı Teşvikleri

Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve eteknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımları içeren ve US-97 Kodu: 2423, 30, 32, 33 ve 353

OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre orta-yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerden aşağıdaki tablo da belirtilenlerin üretimine yönelik yatırımlar, İstanbul ili hariç olmak üzere ilk 3 bölgede yatırım gerçekleştirilmeleri  halinde 4. Bölge yatırım desteklerinden yararlanılmaktadır.Diğer bölgeler kendi bölge yatırım teşviklerinden yararlabilmektedir.

Bu kapsamda düzenlenecek teşvik belgeleri için asgari sabit yatırım tutarı 1 inci ve 2 nci bölgelerde 1 milyon TL, diğer bölgelerde 500 bin TL’dir. Ancak, İstanbul İlinde komple yeni yatırımlar hariç olmak üzere, bu OECD teknoloji US-97 konularda gerçekleştirilecek, organize sanayi bölgeleri asgari 5 milyon TL tutarındaki yatırımlar ve organize sanayi bölgeleri veya endüstri bölgeleri dışındaki asgari 10 milyon TL tutarındaki yatırımlarda  ilk bölgedeki bölgesel destekler uygulanır.

OECD Yüksek Teknoloji Sınıfı Teşvikleri
OECD Yüksek Teknoloji Sınıfı Teşvikleri

Teknoloji Yoğunluğu Yüksek olan Yatırımlar Nasıl Desteklenmektedir?

Teknoloji yoğunluğu konusunda Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımından yola çıkılmış olup, bu tanımlamalarda orta-yüksek ve yüksek teknoloji sınıflarında yer alan yatırımlar daha yüksek teşvik yoğunlukları ile desteklenmektedir

Öncelikli Yatırımlara Yönelik Teşvik Belgesi

Yeni Yatırım Teşvik Programı’nda belirli yatırım konuları “öncelikli” olarak tanımlanmış ve söz konusu yatırımlar için istisnai bir uygulama getirilmiştir. “Öncelikli Yatırımlar”, yatırım yerine bakılmaksızın “Bölgesel Teşvik Uygulamaları” kapsamında Beşinci Bölge’ye sağlanan bölgesel desteklerden yararlanabilecektir. Öncelikli Yatırımlar, altıncı bölgede gerçekleştirilir ise bu bölgede geçerli olan desteklerden yararlandırılacaklardır.

Aşağıda belirtilen yatırım konuları, yatırımın hangi ilde yapıldığına bakılmaksızın beşinci bölge için belirlenen bölgesel destek paketinden faydalanacaktır:

  1. a) Denizyolu veya havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar.
  2. b) Özel sektör tarafından yapılacak şehirlerarası yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları ile şehir içi yük taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları.
  3. c) Test merkezleri, rüzgar tüneli ve bu mahiyetteki yatırımlar (otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik olanlar).
  4. ç)Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde veya termal turizm konusunda bölgesel desteklerden yararlanabilecek nitelikteki turizm konaklama yatırımları.
  5. d) Asgari ellibin metrekare kapalı alana sahip uluslararası fuar yatırımları (konaklama ve alışveriş merkezi üniteleri hariç).
  6. e)Savunma Sanayii Müsteşarlığından alınacak proje onayına istinaden gerçekleştirilecek savunma alanındaki yatırımlar.
  7. f) Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları (4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan I. grup madenler ve mıcır yatırımları ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek istihraç ve/veya işleme yatırımları hariç).
  8. g) Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan, kreş ve gündüz bakım evleri ile okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları.
  9. ğ) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar.
  10. h)Motorlu kara taşıtları ana sanayinde gerçekleştirilecek asgari 300 milyon TL tutarındaki yatırımlar ve asgari 75 milyon TL tutarındaki motor yatırımları ile asgari 20 milyon TL tutarındaki motor aksamları, aktarma organları/ aksamları ve otomotiv elektroniğine yönelik yatırımlar.
  11. ı) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2 nci maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları.
  12. i) “Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar” hariç olmak üzere, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği proje onayına istinaden, yıllık asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, mevcut durumuna göre en az yüzde yirmi oranında enerji tasarrufu sağlayacak şekilde tasarlanan ve sağlanacak enerji tasarrufu ile yatırımın geri dönüş süresi 5 yıl ve daha az olan enerji verimliliği projesine yönelik yatırımlar.
  13. j) Atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğal gaza dayalı üretim tesisleri hariç).
  14. k) Asgari 50 milyon TL tutarındaki, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) yatırımları ve yer altı doğal gaz depolama yatırımları.
  15. l) Karbon elyaf üretimine veya karbon elyaf üretimi ile birlikte olmak kaydıyla karbon elyaftan mamul kompozit malzeme üretimine yönelik yatırımlar.
  16. m) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar (US-97 Kodu: 2423, 30, 32, 33 ve 353).
  17. n) Maden Kanununa istinaden düzenlenmiş geçerli Arama Ruhsatı veya Sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsatlı sahalarında yapacağı maden arama yatırımları.
  18. o)Yenilenebilir enerji üretimine yönelik türbin ve jeneratör imalatı ile rüzgar enerjisi üretiminde kullanılan kanat imalatı yatırımları.
  19. ö) Direk soğutmalı slab döküm ve sıcak haddeleme yöntemi ile alüminyum yassı mamul üretimine yönelik entegre yatırımlar.
  20. p) Lisanslı depoculuk yatırımları.
  21. r) Nükleer enerji santrali yatırımları.
  22. s) Araştırma ve referans laboratuvarı, tüketici güvenliği ve enfeksiyon hastalıkları referans laboratuvarı, ilaç ve tıbbi cihaz analiz ve kontrol laboratuvarı ile deney hayvanları üretim test ve araştırma merkezi birimlerinin yer aldığı laboratuvar kompleksi yatırımları.

Öncelikli yatırımlar, Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci Bölgelerde teşvik araçlarından aynı süre ve oranlarda faydalanmaktadır. Beşinci Bölge’de organize sanayi bölgesinde yapılan öncelikli yatırımlar ile Altıncı Bölgede organize sanayi bölgeleri dışında veya içinde yapılan yatırımlar için daha avantajlı destekler sağlanmaktadır. Öncelikli Yatırımlara Yönelik Teşvik Uygulaması kapsamında sağlanan destekler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Öncelikli Yatırıma Yönelik Teşvik Uygulumasında Sağlanan Destekler
Öncelikli Yatırıma Yönelik Teşvik Uygulumasında Sağlanan Destekler

Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi

Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında desteklenecek yatırımların faydalanabilmesi için ön koşul olarak gerekli olan 4 şart bulunmaktadır.

  • Stratejik olarak desteklenecek yatırımın toplam sabit yatırım tutarı en az 50 milyon TL olmalıdır.
  • Stratejik olarak yatırım teşvik belgesi alınacak yatırım kapsamında üretilecek ürünün yurt içindeki toplam üretim kapasitesi ithalatından az olmalıdır.
  • Yatırım teşvik belgesi alınarak stratejik yatırımlar kapsamında desteklenecek üretim konusu elde edilecek ürünün katma değeri en az %40 olmalıdır.
  • Bu yatırım teşvik belgesi kapsamında üretilecek malzemenin son bir yıl içerisindeki ithalat tutarı 50 Milyon ABD dolarının üzerinde olması gerekmektedir.
  • KDV İstisnası – Gümrük Vergisi Muafiyeti
  • Vergi İndirimi : Toplam Yatırımın %50’si kadar kurumlar vergisi indirimi uygulanır.
  • Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: 7 Yıl
  • Faiz Desteği : TL bazında kullanılacak yatırım teşvik belgesi kredilerinde 5 Puan, Döviz kredilerinde 2 puan olarak uygulanır.
  • Yatırım Yeri Tahsisi – KDV İadesi (Bina – İnşaat Harcamalarında)
  • Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği – Gelir Vergisi Stopajı Desteği

Yurt içinde üretimi olmayan ürün ve hizmetlerin üretimine yönelik yatırımlarda Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50.000.000 ABD Dolarının üzerinde olması, rafineri ve petrokimya yatırımlarında ise Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması, Savunma sanayi Başkanlığından alınacak proje ile gerçekleştirilecek savunma sanayine yönelik yatırımlarında ise Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması ve Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının ellimilyon ABD Dolarının üzerinde olması şartları aranmaz.

Bu şartları sağlayan yatırımlar stratejik yatırım teşvik belgesi müracaatı yapıp belgeyi alarak yatırım teşvik belgesi kapsamında aşağıda belirtilen teşvik unsurlarından faydalanabilirler.

  • KDV İstisnası – Gümrük Vergisi Muafiyeti
  • Vergi İndirimi : Toplam Yatırımın %50’si kadar kurumlar vergisi indirimi uygulanır.
  • Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği: 7 Yıl
  • Faiz Desteği : TL bazında kullanılacak yatırım teşvik belgesi kredilerinde 5 Puan, Döviz kredilerinde 2 puan olarak uygulanır.
  • Yatırım Yeri Tahsisi – KDV İadesi (Bina – İnşaat Harcamalarında)
  • Sigorta Primi (İşçi Hissesi) Desteği – Gelir Vergisi Stopajı Desteği

Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması teşvik araçlarından ve faydalanacak olan yatırım projelerinin, diğer uygulamalar çerçevesinde desteklenecek ile yatırım projelerine göre daha avantajlı bir destek paketinden yararlanmaları mümkündür. Bu yatırımlar  ile öngörülen desteklerin, Türkiye’nin hangi ilinde yapıldığına bakılmaksızın, sadece Altıncı Bölge illerinde daha avantajlı olmak üzere aynı koşullarda sağlanmasıdır.Önemli bir ayrıcalık teşkil etmektedir ve Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulaması kapsamında sağlanan destekler aşağıdaki tabloda yer  verilmiştir

Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulamasında Sağlanan Destekler
Stratejik Yatırımların Teşviki Uygulamasında Sağlanan Destekler

Hizmetler sektörüne yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak değerlendirilebilir mi?

Hizmet sektörüne yönelik yatırımlar stratejik yatırımların teşviki uygulamaları kapsamındadır.

Elektrik üretimine yönelik enerji yatırımları stratejik yatırım olarak değerlendirilebilir mi?

Elektrik üretimine yönelik enerji yatırımları stratejik yatırım olarak değerlendirilemez. Ancak, enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2 nci maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları öncelikli yatırım olarak değerlendirilmekte olup, 5 inci bölge desteklerinden yaralanabilmektedir. Ancak bu yatırımlar 6 ncı bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir.

Alt Bölge Destekleri

Bölgesel destek İllerinin belli İlçelerinde yapılacak imalata yönelik yatırımlarda destek kapsamının bir alt bölge desteklerinden yararlandırılmasıdır.

Örneğin : Malatya İli 4. Bölge desteklerinden yararlanırken aşağıda vermiş olduğumuz tablodaki ilçelerinden birinde yapılacak yatırımda 5. bölge desteklerinden yararlanılacaktır.

Bir Alt Bölge Desteğinden Yararlanacak Bölgesel Yatırımlar
Bir Alt Bölge Desteğinden Yararlanacak Bölgesel Yatırımlar

Desteklenen Alt Bölge İl ve İlçeleri

İliİlçe İliİlçeİliİlçeİliİlçeİliİlçe
AdanaYumurtalık AfyonKızılörenAksarayOrtaköyKastamonuDadayKayseriİncesu
İmamoğlu îhsaniyeSarıyahşiCideFelahiye
Karataş BayatEskilİhsangaziYahyah
KaraisalI SinanpaşaAğaçörenHanönüBünyan
Tufanbeyli HocalarGüzelyurtAzdavayYeşilhisar
Aladağ EvcilerSultanhanıPınarbaşıPınarbaşı
Feke ÇobanlarGülağaçŞenpazarSarıoğlan
Pozantı AnkaraÇamlıdere  AğlıTomarza
Saimbeyli BalaAydınKuyucakAraçSarız
AmasyaGöynücek EvrenGermencikKüreÖzvatan
Hamamözü GüdülKaracasuDoğanyurtAkkışla
AntalyaAkseki KalecikSultanhisarKonyaKuluKütahyaDomaniç
İbradı HaymanaKöşkSaray önüHisarcık
Gündoğmuş BilecikGölpazarıBuharkentHadimŞaphane
   İnhisarYenipazarTaşkentPazarlar
BalıkesirSavaştepe PazaryeriİncirliovaGüneysmırDumlupmar
Dursunbey YenipazarBozdoğanHüyükAltıntaş
Sındırgı BoluYeniçağaKoçarlıKadınhanıÇavdarhisar
Havran MudurnuKarpuzluDoğanhisarEmet
Kepsut GöynükBurdurKemerTuzlukçuAslanapa
İvrindi SebenAğlasunYalıhüyükMalatyaHekimhan
Manyas KıbrısçıkÇavdırBozkırDoğanşehir
Balya MengenÇeltikçiDerebucakAkçadağ
BartınUlus DörtdivanYeşilovaAltınekinYazıhan
Kurucaşile ÇorumOrtaköyTefenniÇeltikDoğanyol
ÇanakkaleBayramiç BoğazkaleAltınyaylaYunakArguvan
Yenice UğurludağBursaHarmancıkDerbentKuluncak
ÇankırıYapraklı MecitözüKeleşHalkapınarKale
Bayramören BayatOrhaneliEmirgaziPütürge
DüzceÇilimli OğuzlarBüyükorhanÇumraOsmaniyeSumbas
Kaynaşlı DodurgaDenizliBabadağAkörenSakaryaKaynarca
Cumayeri KargıKaleAhırlıFerizli
Gölyaka LaçinBeyağaçOrduAkkuşKarapürçek
Yığılca ElazığKovancılarBaklanÇatalpınarKocaali
EdirneEnez KarakoçanGüneyÇaybaşıTaraklı
İpsala AlacakayaBozkurtGürgentepeSinopDikmen
Meriç MadenÇalİkizceSivasAkıncılar
Havsa PaluÇardakMesudiyeZara
Süloğlu BaskilBekilliSamsunKavakGölova
Lalapaşa SivriceÇameliHavzaKangal
ErzincanOtlukbeli AğınErzurumHorasanAlaçamUlaş
Tercan ArıcakHınısYakakentAltınyayla
Kemah GaziantepNizipŞenkayaVezirköprüHafik
Üzümlü İslahiyeÇatSalıpazarıYıldızeli
Çayırlı OğuzeliKöprüköyAsarcıkDoğanşar
EskişehirAlpu NurdağıTekmanLadikİmranlı
Günyüzü KarkamışKaraçobanTermeKoyulhisar
Beylikova ArabanKarayazıAyvacıkTekirdağHayrabolu
Çifteler YavuzeliİspartaŞarkikaraağaçUşakBanazYozgatKadışehri
Mahmudiye HatayArsuzAksuKarahallıAydıncık
Mihalgazi ReyhanlıGelendostUlubeyZonguldakKilimli
Mihalıççık YayladağıAtabeySivaslıGökçebey
Sarıcakaya HassaSenirkentİzmirBayındırKilisMusabeyli
Seyitgazi KumluYenişarbademliBeydağElbeyli
Han AltınözüSütçülerKınıkPolateli
GiresunÇamoluk KaramanKazımkarabekirKırşehirAkpınarKirazKırıkkaleKarakeçili
KarabükEskipazar BaşyaylaÇiçekdağıKahramanmaraşÇağlayanceritDelice
Yenice SarıvelilerBoztepeEkinözüKeskin
Ovacık ErmenekAkçakentKırklareliDemirköySulakyurt
Eflani AyrancıNiğdeAltunhisarPehlivanköyBalışeyh
KocaeliKandıra MersinAydıncıkÇiftlikKofçazÇelebi
ManisaSaruhanlı MutRizeHemşinNevşehirDerinkuyuTokatBaşçiftlik
Köprübaşı BozyazıGüneysuAcıgölSulusaray
Ahmetli ÇamlıyaylaîyidereTrabzonÇarşıbaşı
Gölmarmara GülnarDerepazarıAraklı
Demirci MuğlaKavaklıdereîkizdereŞalpazarı
Gördes SeydikemerKalkandereDernekpazarı
Kırkağaç ÇamlıhemşinTonya
Sarıgöl Köprübaşı
Selendi Hayrat
         Düzköy
İliİlçe İliİlçeİliİlçeİliİlçeİliİlçe
AdanaYumurtalık AfyonKızılörenAksarayOrtaköyKastamonuDadayKayseriİncesu
İmamoğlu îhsaniyeSarıyahşiCideFelahiye
Karataş BayatEskilİhsangaziYahyah
KaraisalI SinanpaşaAğaçörenHanönüBünyan
Tufanbeyli HocalarGüzelyurtAzdavayYeşilhisar
Aladağ EvcilerSultanhanıPınarbaşıPınarbaşı
Feke ÇobanlarGülağaçŞenpazarSarıoğlan
Pozantı AnkaraÇamlıdere  AğlıTomarza
Saimbeyli BalaAydınKuyucakAraçSarız
AmasyaGöynücek EvrenGermencikKüreÖzvatan
Hamamözü GüdülKaracasuDoğanyurtAkkışla
AntalyaAkseki KalecikSultanhisarKonyaKuluKütahyaDomaniç
İbradı HaymanaKöşkSaray önüHisarcık
Gündoğmuş BilecikGölpazarıBuharkentHadimŞaphane
   İnhisarYenipazarTaşkentPazarlar
BalıkesirSavaştepe PazaryeriİncirliovaGüneysmırDumlupmar
Dursunbey YenipazarBozdoğanHüyükAltıntaş
Sındırgı BoluYeniçağaKoçarlıKadınhanıÇavdarhisar
Havran MudurnuKarpuzluDoğanhisarEmet
Kepsut GöynükBurdurKemerTuzlukçuAslanapa
İvrindi SebenAğlasunYalıhüyükMalatyaHekimhan
Manyas KıbrısçıkÇavdırBozkırDoğanşehir
Balya MengenÇeltikçiDerebucakAkçadağ
BartınUlus DörtdivanYeşilovaAltınekinYazıhan
Kurucaşile ÇorumOrtaköyTefenniÇeltikDoğanyol
ÇanakkaleBayramiç BoğazkaleAltınyaylaYunakArguvan
Yenice UğurludağBursaHarmancıkDerbentKuluncak
ÇankırıYapraklı MecitözüKeleşHalkapınarKale
Bayramören BayatOrhaneliEmirgaziPütürge
DüzceÇilimli OğuzlarBüyükorhanÇumraOsmaniyeSumbas
Kaynaşlı DodurgaDenizliBabadağAkörenSakaryaKaynarca
Cumayeri KargıKaleAhırlıFerizli
Gölyaka LaçinBeyağaçOrduAkkuşKarapürçek
Yığılca ElazığKovancılarBaklanÇatalpınarKocaali
EdirneEnez KarakoçanGüneyÇaybaşıTaraklı
İpsala AlacakayaBozkurtGürgentepeSinopDikmen
Meriç MadenÇalİkizceSivasAkıncılar
Havsa PaluÇardakMesudiyeZara
Süloğlu BaskilBekilliSamsunKavakGölova
Lalapaşa SivriceÇameliHavzaKangal
ErzincanOtlukbeli AğınErzurumHorasanAlaçamUlaş
Tercan ArıcakHınısYakakentAltınyayla
Kemah GaziantepNizipŞenkayaVezirköprüHafik
Üzümlü İslahiyeÇatSalıpazarıYıldızeli
Çayırlı OğuzeliKöprüköyAsarcıkDoğanşar
EskişehirAlpu NurdağıTekmanLadikİmranlı
Günyüzü KarkamışKaraçobanTermeKoyulhisar
Beylikova ArabanKarayazıAyvacıkTekirdağHayrabolu
Çifteler YavuzeliİspartaŞarkikaraağaçUşakBanazYozgatKadışehri
Mahmudiye HatayArsuzAksuKarahallıAydıncık
Mihalgazi ReyhanlıGelendostUlubeyZonguldakKilimli
Mihalıççık YayladağıAtabeySivaslıGökçebey
Sarıcakaya HassaSenirkentİzmirBayındırKilisMusabeyli
Seyitgazi KumluYenişarbademliBeydağElbeyli
Han AltınözüSütçülerKınıkPolateli
GiresunÇamoluk KaramanKazımkarabekirKırşehirAkpınarKirazKırıkkaleKarakeçili
KarabükEskipazar BaşyaylaÇiçekdağıKahramanmaraşÇağlayanceritDelice
Yenice SarıvelilerBoztepeEkinözüKeskin
Ovacık ErmenekAkçakentKırklareliDemirköySulakyurt
Eflani AyrancıNiğdeAltunhisarPehlivanköyBalışeyh
KocaeliKandıra MersinAydıncıkÇiftlikKofçazÇelebi
ManisaSaruhanlı MutRizeHemşinNevşehirDerinkuyuTokatBaşçiftlik
Köprübaşı BozyazıGüneysuAcıgölSulusaray
Ahmetli ÇamlıyaylaîyidereTrabzonÇarşıbaşı
Gölmarmara GülnarDerepazarıAraklı
Demirci MuğlaKavaklıdereîkizdereŞalpazarı
Gördes SeydikemerKalkandereDernekpazarı
Kırkağaç ÇamlıhemşinTonya
Sarıgöl Köprübaşı
Selendi Hayrat
         Düzköy

Cazibe Merkezi Programı Teşviki

Cazibe merkezi programı kapsamında aşağıda belirtilen illerde özel sektör tarafından gerçekleştirilecek imalat sanayii yatırımları ile çağrı merkezi ve veri merkezi yatırımları desteklenmektedir. Aşağıda cazibe merkezi programı kapsamında desteklerden yararlanacak iller ve asgari yatırım tutarlarına ilişkin tabloya yer verilmektedir.

Cazibe Merkezi Program Teşviki
Cazibe Merkezi Program Teşviki
Cazibe Merkezi Programı Kapsamında Sağlanan Destekler
Cazibe Merkezi Programı Kapsamında Sağlanan Destekler

Hamle Programı

Bu program, dış ticaret verileri, orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerdeki ürünlerin ve bu sektörlerin gelişimi için kritik ürünlerin belirlenmesi ve bu ürünlerin yatırım ve üretim süreçlerinin bütüncül bir yaklaşıma yönelik bir destek programıdır.

  • Program kapsamındaki başvurular Program Değerlendirme Komitesi’nce değerlendirilerek destek kararı alınır.
  • Destek çeşidi, oran ve süreleri Program Değerlendirme Komitesi tarafından belirlenir.
  • Hamle Programı kapsamında “Öncelikli Ürün Listesindeki” ürün ve hizmetlerin üretimine yönelik yatırımlardan uygun görülenler “Stratejik Yatırım” koşulları aranmaksızın destek kapsamına alınabilir.
  • Yatırım tutarı asgari 50 Milyon olup, öncelikli ürün listesindeki ürün ve hizmetlerin üretimine yönelik yatırımlardan uygun görülenler ise “Proje Bazlı Teşvik Sistemi” kapsamına alınabilir.
  • Öte yandan, Program Değerlendirme Komitesi tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlar, TÜBİTAK ve/veya KOSGEB tarafından da doğrudan desteklenebilir

Hamle Programı İçin Sağlanan Destek Unsurları

Cazibe Merkezi Destek Oran ve Süreleri
Cazibe Merkezi Destek Oran ve Süreleri

Proje Bazlı Yatırım Teşvik (Süper Teşvik) Sistemi

Proje bazlı teşvik sisteminden yararlanabilecek projeler hangi kriterler açısından değerlendirilmektedir?

  • Proje bazlı teşvik sistemi kapsamında yatırım projeleri artırmamak
  • Mevcut durumda kritik ihtiyaçlarını karşılayamamak
  • Üreetimle kapasitesi yetersiz olan ürünlerde arz güvenliğini sağlama
  • Teknoloji alanında açığı olan alanlarda teknoloji kapasitesini geliştirmek ile
  • Dış ticaret açığı verilen alanlarda ithalat bağımlılığını azaltmak
  • Yüksek katma değerli olmak adına çaba
  • Ülkemizde üretimi olmayan, yeni nesil teknolojiler kullanılarak üretimi artırmak
  • Farklı sektörlerde rekabet gücü kazandırmak adına çalışmalar
  • Etkileşimde olduğu sektörlerde teknolojik dönüşümü hızlandırmaya yönelik çalışmalar

Proje bazlı teşvik sistemi kapsamında yatırım projelerine sağlanabilecek destek unsurları nelerdir?

  • “Proje Bazlı Teşvik Sistemi” kapsamında teşvik belgesi düzenlenen yatırım projelerinin aşağıdaki destek unsurlarından yararlandırılması mümkün bulunmaktadır:
  • KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, bina inşaat harcamaları için KDV iadesi ve yatırım tutarının 2 katına kadar kurumlar vergisi indirimi veya 10 yıla kadar kurumlar vergisi istisnasını içeren vergisel destekler;
  • 10 yıla kadar sigorta primi işveren hissesi desteği, 5 yılı geçmemek üzere aylık brüt asgari ücretin 20 katına kadar nitelikli personel desteği ve 10 yıl süreyle gelir vergisi stopajı desteğini içeren istihdam destekleri;
  • Sermaye katkısı, hibe, enerji tüketim harcamalarının % 50’sine kadar en fazla 10 yıl süreyle enerji desteği ve yatırımın finansmanında kullanılan yatırım kredisi için 10 yıla kadar faiz veya kâr payı desteğini içeren finansman destekleri;
  • 49 yıl süreyle bedelsiz irtifak hakkı tesisi ve yatırımın tamamlanmasını müteakip öngörülen istihdamın 5 yıl sağlanması şartıyla söz konusu taşınmazın bedelsiz olarak yatırımcıya devredilmesi ve altyapı desteğini içeren yatırım yeri ile ilgili destekler;
  • Kamu alım garantisi ve izin, ruhsat, tahsis, lisans ve tescillerde kolaylık sağlanması gibi diğer destekler.

Proje bazlı teşvik sistemi kapsamında değerlendirilecek projelere ilişkin asgari sabit yatırım tutarı şartı var mıdır?

Proje bazlı teşvik sistemi kapsamındaki projeler asgari sabit yatırım tutarı şartı bulunmaktadır. Yatırım projelerinin proje bazlı teşvik sistemi kapsamında değerlendirilebilmesi için Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi programı kapsamındaki projelerde sabit yatırım tutarının 50 milyon Türk Lirasının, diğer projelerde ise 600 milyon Türk Lirasının üzerinde olması gerekmektedir

Süper Teşvikler
Süper Teşvikler

Teşvik Belgesi Revizesi Nasıl Yapılır?

Teşvik belgesinin sabit yatırım tutarında % 50’nin üzerinde olan artış ve azalışlarda yatırımcılar, teşvik belgesini düzenleyen merciye müracaat ederek, teşvik belgesinin revizesi talebinde bulunabilirler.

Yatırım Teşvik Belgesi Dışında Farklı bir Kamu Kuruluşundan Destek Alınabilir mi?

Yatırım Teşvik Belgesinde kapsamındaki destek unsurlarından yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamaz. Kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanılan yatırım harcamaları için, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere Bakanlığa müracaat ediledemezler. Bu madde hükmüne aykırı davranılması halinde, bu Karar kapsamında yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Fakat kamu kurum ve kuruluşlarının sübvansiyonlu kredi desteğinden yararlanan yatırımlar Karar kapsamında faiz desteği dışındaki diğer destek unsurlarından yararlanırlar.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Makine ve Teçhizatları Finansal Kiralama Yoluyla Alınması Halinde Teşviklerden Yararlanabilir mi?

Teşvik belgesi kapsamında makine ve teçhizatın tamamı veya az kısmı finansal kiralama yolu ile temini mümkündür. Finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ile teçhizat toplam tutarının, her bir finansal kiralama şirketi için ilk 4 bölgede asgari 500.000,00 Türk Lirası, 5 ve 6. bölgede ise asgari 300.000,00 Türk Lirası olması gerekir.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kullanılmış Makine ve Teçhizat Temin Edebilebilir mi?

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında kullanılmış yerli makine ve teçhizat temin edilemez. Ancak, İthalat Rejimi Kararı uyarınca yayımlanan “Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Bazı Maddelere İlişkin Tebliğ” hükümleri uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış ithal makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç) ile İthalat Rejimi Kararının 7 nci maddesi uyarınca ithaline izin verilen kullanılmış ithal makine ve teçhizat sektörel kısıtlamaları da göz önünde bulundurularak teşvik belgesi kapsamında ithal edilebilir. Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon yatırımlarına yönelik yatırım teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenilenmiş makine ve teçhizat ithal edilememektedir.

Yatırım Bedelinin Asgari Sabit Yatırım Tutarı Atında Kalması Halinde Yapılacak İşlem Nedir?

Asgari sabit yatırım tutarı da dahil olmak üzere, teşvik belgesindeki kayıt ve koşulları yerine getirmeyen yatırımcıların teşvik belgeleri iptal edilebilir. Bu durumda sağlanan destekler, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde yatırımcıdan geri alınır. Ancak, asgari yatırım tutarı ve yatırımın bütünlüğü açısından yatırım süresi içerisinde tamamlanamayan yatırımlar kapsamında, tamamlama vizesi aşamasına kadar yapılan yatırım harcamaları, teşvik belgesi kapsamında yer alan destek unsurlarından yararlandırılmamak kaydıyla, tamamlama vizesi esnasında teşvik belgesi kapsamında değerlendirilebilir. Bu hüküm daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgelerine de uygulanır.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapatma İşlemleri

Yatırım Teşvik Belgesi kapatılması, diğer adı ile Yatırım Teşvik Belgesi tamamlama vizesi; Yatırım Teşvik Belgesi ile yatırım yapanların yatırımı tamamladıklarının kurum tarafından yerinde denetlenerek tamamlama vizesinin onaylanması yani Yatırım Teşvik Belgesi kapatılması demektir.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapatma İşlemleri belgenin geçerli süre ve ek süre bitimini izleyen tarihten itibaren en geç 6 ay içinde yatırım teşvik  belgesi tamamlama vizesi için ilgili kuruma başvurulması işlemidir.

Teşvik kapama işlemleri için, yatırımcıların, teşvik belgesindeki geçerli süre veya ek süre bitimini izleyen altı ay (6) içinde tamamlama vizesi için Bakanlığa başvurmaları gereklidir. Zamanında müracaat edilmemesi halinde Bakanlık tamamlama vizesi işlemlerini “Resen” başlatarak belgeyi iptal edebilme yetkisine sahiptir.

Tamamlama vizesi Ekspertiz işlemleri Ekonomi Bakanlığı veya Bakanlık tarafından görevlendirilen kurmun kadrolu personelinden oluşan 2 eksper ile yatırımcı tarafından belirlenecek yeminli mali müşavirin yapacakları inceleme sonucunda müşterek düzenlenecek olan rapora istinaden ilgili mercice de yapılabilir.

Fon veya Bütçe kaynaklı kredi veya faiz desteği içeren teşvik belgelerinin tamamlama vizesi işlemleri, ekspertiz raporunun ilgili kurum tarafından Ekonomi Bakanlığına gönderilmesine müteakip Bakanlıkça sonuçlandırılır.

Yatırım Teşvik Belgesi Kapatma Evrakları
Yatırım Teşvik Belgesi Kapatma Evrakları

Yatırımın Tamamlama Vizesi Yapıldıktan Sonra Satışı Halinde Faydalanılan Destekler Geri Alınır mı?

Yatırım tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış, ihraç veya kiralanması, söz konusu yatırım mallarının teminini müteakip beş yılı doldurmuş olması hâlinde serbesttir. Tamamlama vizesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın beş yılını doldurmamış makine ve teçhizatın yatırımın bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla veya bütünü ile birlikte; teşvik belgeli bir başka yatırım için devri, teşvik belgesi olmayan bir başka yatırımcıya satışı, ihracı veya kiralanması Bakanlığın iznine tabidir. İzinsiz satış gerçekleştirilmesi haline yararlanılan destekler 6183 sayılı kanun çerçevesinde geri alınır.

Yatırım Teşvik Belgesini Kim Kapatır?

Yatırımcıların, teşvik belgesinde öngörülen süre veya ek süre bitimini izleyen 6 (altı) ay içinde tamamlama vizesinin yapılması için teşvik belgesini düzenleyen merciye veya Bakanlığa başvurmaları zorunludur.

SGK borcu yoktur : 31/5/2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim,idari para cezası borçlarının bulunmadığına, tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı ve/veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkotlu çıktı.

Ortalama istihdam miktarı: Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili biriminden alınacak, taşınmaya konu makine ve teçhizatın taşımadan önceki yatırım yerinde Ocak 2019-Ağustos 2019 döneminde çalışan personel sayısını gösterir yazı.

OSB tahsis yazıları: Makine ve teçhizatın taşınacağı yatırım yerinin Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde bulunması durumunda ilgili OSB Müdürlüğünden alınca OSB Tahsis yazısı.

Taahhütname: 15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın geçici madde 13’te yer alan illerin desteklerden yararlanma şartı ve sürelerine göre yatırımcının sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi, gelir vergisi stopajı desteğinden yararlanmak üzere asgari yüz kişilik istihdam sağlanacağına dair taahhütname

TAAHHÜTNAME

15/06/2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın geçici 13. maddesine istinaden  x ilinde taşınmaya konu yatırım için adımıza düzenlenecek yatırım teşvik belgesi kapsamında, taşınılacak makine ve teçhizat ile asgari 200 kişilik istihdam sağlanacağını taahhüt ederim.

YMM raporu: Taşımaya konu makine ve teçhizatın adı, markası, asgari üç yıl süreyle firma aktifinde kayıtlı olduğu ve 1 ve/veya 2. Bölgede fiziki olarak bulunduğunu belirten rapor. Farklı firma ve/veya kişilerin makinelerinin taşınması durumunda, bu raporda her firma ve/veya kişilerin makinelerinin bilgilerine ayrı ayrı yer verilecektir. Ayrıca 1 ve/veya 2. Bölgedeki birden fazla ilden taşınma yapılacak ise her il için taşınılacak makinelere karşılık gelen istihdam sayısı belirtilecektir.

YMM faaliyet belgesi aslı: Yeminli mali müşavirin kayıtlı olduğu odadan temin edilen faaliyet belgesinin aslı.

Yatırım Teşvik Belgesi Devir Edilir mi?

Yatırım Teşvik Belgesi Devir kapsamında bir belge kapsamında onaylanmış ve temin edilmiş olan makine teçhizatın bazıları teşvik belgesine sahip olan bir başka yatırımcının belgesi kapsamında devredilebilmektedir.

2012/3305 sayılı Karar’a göre düzenlenen Ek-6’da yer alan ürünlerin üretimine yönelik mevcut teşvik belgesi olan firmalar 2016/9139 sayılı Karar’a istinaden 4. bölge desteklerinden yararlanılacak şekilde revize edilebilir mi?

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar’da Değişiklik Yapılmasına Dair 2016/9139 sayılı Karar’ın 12. maddesinde; anılan Karar’ın yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmış olup, bu çerçevede 05/10/2016 tarihinden önce düzenlenen teşvik belgelerinin 4. Bölge desteklerinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, mevcut teşvik belgesi olan firma veya kişilerin tamamlama vizesi işlemlerinin yapılması için Bakanlığa müracaat edilmesini müteakip, yeni teşvik belgesi talebinde bulunulması durumunda yeni müracaatı anında yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri dikkate alınarak talebi değerlendirmeye alınabilecektir.

Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar

  • Gümrük vergisi ve aynı tür diğer vergilerden % 100 muafiyet.
  • İmalat şirketleri için kurumlar vergisinden % 100 muafiyet.
  • KDV ve özel tüketim vergisinden % 100 muafiyet.
  • Düzenlenecek evraklara uygulanan damga vergisinden %100 muafiyet.
  • Emlak vergisinden %100 muafiyet.
  • Tamamı yurt dışına olmak kaydıyla Serbest Bölgelerden verilecek belirli lojistik hizmetlere %100 gelir ve kurumlar vergisi istisnası.
  • Çalışan maaşı üzerinden alınan gelir vergisinden %100 muafiyet (serbest bölgelerde ürettiği ürünlerin FOB bedelinin en az %85’ini ihraç eden şirketler için).
  • Mallar süre sınırlaması olmaksızın serbest bölgelerde tutulabilmektedir.
  • Şirketler, serbest bölgelerden elde edilen kârı hiçbir sınırlama olmaksızın yurt dışına ya da Türkiye’ye serbestçe aktarabilmektedir.​
  • Mülk alım-satımında tapu harcından muafiyet.
  • İnşaat, proje, iskân, izin ve onay süreçlerinde KDV muafiyeti

KDV ve diğer vergilerden muaf hazır altyapı.

İlginizi Çekebilir: Güneş Enerjisi Yatırımları Hibe Destekleri

Yenilenebilir Enerji Sektörü ile ilgili faydalı blog içeriklerimizi Google Haberler'den takip etmek ister misiniz? Google Haberlere Abone Ol

Daha Fazla Göster

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Teklif Alın